De verschillende statuten als zelfstandige

Zelfstandige in hoofdberoep

Als uw zelfstandige activiteit uw enige bron van inkomsten is (voltijdse uitoefening), bent u zelfstandige in hoofdberoep. U bent onderworpen aan het sociaal statuut der zelfstandigen in hoofdberoep, wat rechten en plichten met zich meebrengt, met name de aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen en ieder kwartaal de betaling van sociale bijdragen.

Zelfstandige in bijberoep

Zelfstandigen in bijberoep oefenen tegelijk en hoofdzakelijk nog een andere beroepsactiviteit uit:

• Hetzij als werknemer
• Hetzij in het onderwijs
• Hetzij als ambtenaar

De formaliteiten die u moet vervullen om een zelfstandig bijberoep te mogen uitoefenen, zijn dezelfde als die voor een zelfstandige in hoofdberoep.

Als zelfstandige in bijberoep bent u ook onderworpen aan het sociaal statuut der zelfstandigen. U moet u dus aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen en ieder kwartaal sociale bijdragen betalen. U blijft echter bij voorrang van de sociale voordelen genieten van het stelsel waaraan u onderworpen bent door uw hoofdactiviteit of -statuut (werknemer, ambtenaar, gepensioneerde).

U kunt worden beschouwd als zelfstandige in bijberoep, wanneer u:

• Loontrekkende of interimaris bent, of tewerkgesteld in het onderwijs zonder benoeming: het aantal uren dat u uitoefent als loontrekkende of interimaris moet minstens overeenkomen met een halftijdse job op maandbasis
• Ambtenaar bent: u moet minstens 200 dagen ofwel 8 maanden per jaar werken, en het gepresteerde werkrooster moet minstens overeenkomen met een halftijdse job;
• Benoemde leerkracht bent: u moet minstens 6/10 van een voltijds werkrooster presteren
• Werkloos bent: u moet een werkloosheidsuitkering ontvangen en gemachtigd zijn om zelfstandige in bijberoep of op occasionele basis te zijn
• Een uitkering ontvangt van uw ziekenfonds: u bent minstens voor 66 % ongeschikt bevonden, en de uitkering die u ontvangt is minstens gelijk aan het pensioen van een alleenstaande zelfstandige

Indien u werkloos bent, heeft u eveneens de mogelijkheid om een bijkomende zelfstandige activiteit uit te oefenen (in bijberoep) zonder uw recht op werkloosheidsuitkeringen te verliezen gedurende 12 maanden. Het betreft de maatregel ‘springplank naar zelfstandigen’. Voor meer informatie over de toepassingsvoorwaarden van dit voordeel, kunt u het informatieblad T158 van de RVA raadplegen.

Zelfstandig helper

De helper is een natuurlijke persoon die de zelfstandige bijstaat of vervangt bij de uitoefening van zijn activiteit, zonder dat hij gebonden is door een arbeidsovereenkomst. De helper is vaak, maar niet noodzakelijk, een familielid van de zelfstandige.

De helper kan enkel optreden voor een natuurlijk persoon, niet voor een vennootschap. Helpers kunnen echter wel optreden voor lasthebbers (bestuurders, zaakvoerders) van een vennootschap.

Als hij niet gehuwd is, dan is de helper pas vanaf 1 januari van het jaar waarin hij 20 wordt, onderworpen aan het sociaal statuut voor zelfstandigen.

Volgende helpers vallen niet onder dat sociaal statuut:

• Occasionele helpers (die bij gelegenheid hulp bieden, en dat niet langer dan 90 dagen per jaar)
• Helpers (studenten) die nog kinderbijslag ontvangen (jonger dan 25 jaar)

Meewerkende partner

Een persoon wordt beschouwd als meewerkende partner van een zelfstandige als hij of zij:

• De partner is van een zelfstandige (door het huwelijk of door een samenlevingscontract)
• Daadwerkelijk hulp biedt aan zijn of haar zelfstandige partner (regelmatig of minstens 90 dagen per jaar)
• Geen inkomsten ontvangt uit een andere beroepsactiviteit, noch geniet van een vervangingsinkomen dat recht zou geven op sociale zekerheid die minstens gelijk is aan die van zelfstandigen

Zaakvoerders, bestuurders en werkende vennoten 

In een vennootschap worden zaakvoerders, bestuurders en werkende vennoten als zelfstandigen beschouwd en zijn ze onderworpen aan het sociaal statuut van de zelfstandigen.

Student-zelfstandige

Het is mogelijk om zelfstandige te worden, terwijl men student is. Het statuut bestaat uit een voorkeursregeling voor de sociale bijdragen.

Om het statuut van student-zelfstandige te genieten, moet u:

• Minstens 18 en hoogstens 25 jaar oud zijn
• In hoofdzaak ingeschreven zijn om regelmatig de lessen te volgen in een onderwijsinstelling in België of in het buitenland met het oog op het bekomen van een door een bevoegde overheid in België erkend diploma
• Een beroepsactiviteit uitoefenen waardoor de onderwerping aan het sociaal statuut der zelfstandigen is vereist

Actief gepensioneerde

Een gepensioneerde kan een zelfstandige activiteit uitoefenen of voortzetten naargelang bepaalde inkomensgrenzen:

• Voor gepensioneerden van meer dan 65 jaar bestaat geen inkomensgrens
• Voor gepensioneerden met vervroegd pensioen maar met 45 loopbaanjaren bestaat geen inkomensgrens
• Voor gepensioneerden met vervroegd pensioen maar met minder dan 45 loopbaanjaren wordt het inkomen beperkt tot hij 65 jaar wordt