Geluk op het werk: hoe kmo’s welzijn en werkgeluk kunnen verhogen

Met Fit for Change ben je als ondernemer altijd klaar voor verandering. We bieden concrete oplossingen aan voor de uitdagingen waar je bedrijf vandaag mee kampt. 

Ontdekken hoe gelukkig je medewerkers zijn op het werk

Het kwam onverwacht en het deed hem stilstaan bij welzijn in de brede zin van het woord. Enkele jaren geleden ontdekte Vincent Meerschaert dat sommige van zijn medewerkers met te veel stress kampten. “Tijdens een workshop kwam aan het licht dat het stressniveau in ons bedrijf hoog lag. Dat kwam niet alleen door het werk, maar ook door onze afterwork-activiteiten, die we vrijblijvend en met de beste bedoelingen organiseerden. Sommige collega’s voelden zich verplicht om aanwezig te zijn, terwijl ze na het werk liever naar huis gingen. Zonder dat we het wisten, zorgde dat voor extra druk.” 

Vincent is general manager bij Traject, een bureau uit Gent dat bedrijven en organisaties adviseert over duurzame mobiliteit. Het werktempo is hoog, erkent hij. “Onze mensen werken hard om klanten tevreden te stellen. Wij zijn een jong bedrijf met een veertigtal medewerkers, van wie nogal wat starters. Ze zijn allemaal gemotiveerd en graag bij veel projecten betrokken. We hebben doorgaans meer moeite om het vuur te temperen dan om het aan te wakkeren.” 

Je werk graag doen is belangrijk, maar als daar ook nog eens veel uitjes met collega’s bijkomen, kan de druk te hoog worden. “De workshop welzijn maakte dat duidelijk”, zegt Vincent. “Plots werd ik me ervan bewust dat ook enthousiaste mensen in de problemen kunnen komen. En vooral: ik zag niet onmiddellijk hoe we dat moesten aanpakken.” 

Eigenlijk gaat het niet om de signalen an sich,  maar om een verandering in het gedrag. Wanneer een werknemer vroeger lunchte met de collega’s maar daar plots geen tijd meer voor heeft, of wanneer iemand die gemakkelijk oplossingen bedacht ineens moeite heeft met planning, dan moet je ingrijpen.

Hersteltijd: cruciaal voor geluk op het werk

Hoe ondersteun je je medewerkers en verhoog je hun werkgeluk zonder dat je bedrijf daaronder lijdt? Een sterke start binnen verantwoordelijk leiderschap is hersteltijd, waarbij je medewerkers wat ademruimte krijgen en de boog niet gespannen hoeft te staan. 

30 minuten matige beweging per dag helpt. Doe telefoontjes al wandelend of laat ’s avonds de hond uit. Slaap goed, want hoe beter je slaapt, hoe groter je veerkracht. En voor werkgevers: ga regelmatig afstemmen met mensen. Inspireer collega’s door de visie en de missie van het bedrijf te herhalen. Zo nodig je hen elke keer opnieuw uit om mee te bouwen aan je verhaal”.

Welzijn en geluk op het werk is een marathon, geen sprint. Het is meer dan een reeks losse initiatieven zoals elke week een mand vers fruit of yogalessen, zegt welzijnsconsultant Ann De Bisschop, die met de boeken Aftellen naar maandag en Wellbeing is winst een moderne en praktische visie uitwerkte op hoe je mensen gelukkig kan maken op het werk. “Welzijn is een beleid dat steunt op 7 pijlers en dat pas geloofwaardig is als iedereen erin meegaat, ook het management. Het gebeurt nog al te vaak dat een bedrijfsleider wel zegt dat welzijn belangrijk is, maar ondertussen organiseert hij vergaderingen om 6 uur ’s avonds of stuurt hij e-mails in het weekend.” 

Investeer in je welzijnsbeleid

Een goed welzijnsbeleid hoeft niet duur te zijn. Enkele simpele ingrepen volstaan al. “Het belangrijkste is een nieuwe aanpak en nieuwe afspraken”, zegt Ann. 

“Zet in op connectie, vraag aan je medewerkers hoe het écht met ze gaat. Het klinkt misschien onnozel, maar pols om de 2 maanden naar een geluk score op het werk. Vraag wat je mensen energie kost en wat ze energie geeft. Werk met het start-stop-continue-principe: waarmee moeten we beginnen, wat moeten we niet meer doen en waar zijn jullie tevreden over en kunnen we behouden?” 

Het belang van betrokkenheid is moeilijk te overschatten, vindt Ann. “Een leidinggevende die niet mee-eet met zijn collega’s of die tijdens de middagpauze vergaderingen organiseert en broodjes voorziet: dat is niet hoe het hoort. Respecteer pauzes en geef zelf het voorbeeld door pauze te nemen tussen je mensen.” 

“Mensen zeggen nogal snel dat ze gebukt gaan onder stress. Maar hoe ziet hun dag eruit? Ze hollen van de ene vergadering naar de andere en komen nauwelijks toe aan hun echte taken. Organiseer elke week minstens één ‘doorwerkdag’ en plan geen ochtendvergaderingen. Tussen 9 en 11 uur ’s morgens is ons brein nog fris. Reserveer die tijd voor taken die veel aandacht vragen.” 

Samenhorigheid verhoogt werkgeluk

Eerst de mens en dan pas de rol: dat is de leidraad van Herman Verwimp, marketing- en human resources-directeur van de Limburgse bouwonderneming Gijbels Group. “Het gaat om de cultuur, hoe je met mensen omgaat. Als je je medewerkers beschouwt als evenwaardig en als onmisbaar kapitaal, en je je afvraagt op welke manier je plezierig kan samenwerken, dan kan je weinig verkeerds doen.” Het is een denkoefening die iedereen kan maken, of je nu een bouwonderneming leidt of een bakkerij. 

Als underdog kaapte Gijbels, een kmo met zo’n 320 medewerkers, in 2018 de titel van HR-Ambassadeur weg voor de neus van enkele grote bedrijven. Volgens Verwimp was dat niet het gevolg van een speciale actie, maar het resultaat van jarenlange zorgzaamheid voor medewerkers. 

“Mensen geven de beste jaren van hun leven aan een bedrijf. Als ondernemer moet je daar dankbaar voor zijn. Dat doe je door je medewerkers recht te geven op goed leiderschap, zelfontwikkeling, een open en eerlijke communicatie en op flexibiliteit. Het is onze taak om mensen op hun 67ste, wanneer ze met pensioen gaan, fysiek en mentaal gezond af te zetten aan de meet.” 

Zich gewaardeerd voelen, daar draait het om. “Als je tegen je medewerkers zegt dat ze op 1 september gerust wat later naar het werk mogen komen zodat ze hun kinderen naar school kunnen brengen, toon je dat oog hebt voor wie ze zijn en wat ze nodig hebben”, geeft Verwimp aan. “Hetzelfde met de dreigende energie-armoede. Wij hebben onze afdelingshoofden gevraagd dichter bij hun medewerkers te gaan staan om te polsen naar eventuele problemen. Wie zijn energierekening niet meer kan betalen, willen wij een renteloze lening aanbieden. Zo zeg je: wij steunen jou, we gaan ervoor zorgen dat je niet verzuipt.” 

Gijbels is geen wonderfirma, Verwimp geen manager-tovenaar. Onder zijn oog zijn er collega’s uitgevallen met een burn-out. In een zeldzaam geval keerden ze niet meer terug naar het bedrijf. “Er zijn zaken gebeurd die ik niet had zien aankomen. Dan vraag ik me af: wat had ik beter kunnen doen?” 

De les die Verwimp heeft geleerd: zelden doen zich problemen voor die je niet kan oplossen. Hanteer een open praatcultuur, durf dingen te benoemen en trek grenzen. “Hoe gaan wij om met mensen uit de lgbtqia+-gemeenschap? Hoe staan we tegenover de ramadan en praktiserende moslims? Wij hebben dat neergeschreven in ons beleid.” Werk aan je communicatie, wees transparant. “Mensen willen vandaag weten of het goed gaat met het bedrijf. Ze willen er zeker van zijn dat ze morgen nog werk hebben. Bied zekerheid, geef ze houvast. Dat krijg je in tienvoud terug.” 

Continue feedback in plaats van evaluatiegesprekken

Mirakeloplossingen bestaan niet, maar kleine veranderingen kunnen helpen om uit een impasse te geraken en te bouwen aan geluk op het werk. “Steek als bedrijfsleider minder tijd in operationele zaken en werk aan het contact met je medewerkers”, raadt Ann De Bisschop aan. “Vraag hoe het écht met ze gaat, in plaats van snel te polsen of alles oké is wanneer je elkaar in de gang tegenkomt. Ga zitten en luister. Bij kmo’s zal dat gemakkelijker gaan dan in familiebedrijven, maar toch: delegeer desnoods, zodat er tijd vrijkomt om met je mensen te praten.” 

En hou alsjeblieft op met functioneringsgesprekken, lacht Ann. “Oh my god, het jaarlijkse evaluatiegesprek! Die tijd is volledig voorbij. Organiseer in plaats van een feedback- een feed forward-moment: zeg wat je van je medewerkers verwacht, stel doelen.  Veel bedrijven werken met een systeem van continue feedback, dat past in het loslaten van controle.” Leiderschap is tenslotte gebaseerd op vertrouwen, stelt Ann. “Werknemers controleren is echt niet meer van deze tijd.” 

Nadat een workshop zijn ogen opende, besloot Vincent Meerschaert het roer om te gooien. Samen met externe experten maakte hij werk van een bedrijfscultuur waarin welzijn en persoonlijke ontwikkeling van de medewerkers centraal staat. “We hebben geleerd ieders verantwoordelijkheden te verduidelijken en af te bakenen. Onze managers zijn meer dan de helft van hun tijd bezig met hun mensen. Het klassieke functioneringsgesprek hadden we eerder al ingeruild voor feedbackmomenten, die houden we nu frequenter. Om de 5, 6 weken zijn er persoonlijke gesprekken die bij voorkeur al wandelend gebeuren.” 

De voordelen van geluk op het werk

De nieuwe aanpak vertaalt zich in gelukkigere medewerkers en een meer ontspannen werkcultuur. “Onze mensgerichte aanpak is ook een sterke troef bij het aantrekken van nieuwe medewerkers. We rekruteren vaak binnen ons netwerk: via via horen mensen dat het bij ons leuk werken is en vragen ze een kennismakingsgesprek. Tijdens die gesprekken verduidelijken we dat het bij ons effectief fijn is om te werken, maar dat het ook geen Club Med is. We zien onszelf als sympathieke professionals: experten in ons vakgebied, maar ook toffe mensen om mee samen te werken.” 

Investeren in welzijn en geluk levert winst op, zegt Ann De Bisschop. “Elke euro die je spendeert aan het welzijn van je medewerkers, verdien je 2 tot 14 keer terug volgens de Wereldgezondheidsorganisatie . Veel hoeft dat niet te kosten: als wellbeing director beschikte ik over een budget van €75 per jaar per werknemer. Dat is goedkoper dan de catering op het jaarlijks personeelsfeest.”