Een arbeidsvoorwaarde kan worden geregeld door verschillende rechtsnormen, bijvoorbeeld in een cao en in een individuele arbeidsovereenkomst.
Deze rechtsnormen kunnen elkaar aanvullen, niet met elkaar overeenstemmen, of zelfs elkaars tegengestelde zijn.
Bij tegenstrijdigheid tussen de rechtsbronnen, geldt de volgende hiërarchie:
1) de dwingende bepalingen van de wet (met inbegrip van de internationale verdragen, internationale reglementen, decreten, ordonnanties, koninklijke en ministeriële besluiten);
2) de algemeen verbindend verklaard cao's in de volgende orde:
- a) De cao's gesloten in de NAR
- b) De cao's gesloten in een PC
- c) De cao's gesloten in een PSC
3) de niet algemeen verbindend verklaarde cao's, wanneer de werkgever de overeenkomst ondertekend heeft of aangesloten is bij een organisatie die deze cao's heeft ondertekend, in volgende orde:
- a) De cao's gesloten in de NAR
- b) De cao's gesloten in een PC
- c) De cao's gesloten in een PSC
- d) De cao's gesloten buiten een paritair orgaan (= bedrijfs-cao)
4) de schriftelijke individuele arbeidsovereenkomst
5) de niet algemeen verbindend verklaarde cao, gesloten in een paritair orgaan, wanneer de werkgever, hoewel hij de cao niet ondertekend heeft of niet aangesloten is bij een organisatie die deze heeft ondertekend, behoort tot het ressort van het paritair orgaan waarin de cao is gesloten
6) het arbeidsreglement
7) de aanvullende bepalingen van de wet
8) de mondelinge individuele overeenkomst
9) het gebruik
Kan worden afgeweken van de normenhiërarchie?
De normenhiërarchie moet als volgt worden geïnterpreteerd: een lagere norm kan alleen afwijken van een hogere norm indien hij niet in strijd is met deze norm.
Om het bestaan van een tegenstrijdigheid vast te stellen, moet de hogere norm altijd nauwgezet worden onderzocht: er moet worden nagegaan of deze hogere norm een minimumregeling of een maximumregeling oplegt.
Een minimumnorm
Indien de hogere norm een minimumnorm is, kan de lagere norm ervan afwijken in het voordeel van de werknemer.
Voorbeeld: een sectorale cao voorziet in een minimumloon van 1.500 euro. Een cao die op het niveau van de onderneming werd gesloten bepaalt een hoger minimumloon, met name 1.600 euro. In dat geval moet het minimumloon van 1.600 euro worden toegepast.
Een maximumnorm
Indien de hogere norm een maximumnorm is, kan de lagere norm wel minder toekennen of minder verplichten dan de hogere norm, maar niet meer.
Voorbeeld: Volgens de wet van 10 augustus 2001 betreffende de verzoening van werkgelegenheid en kwaliteit van het leven is de maximale arbeidstijd 38 uur per week. Een sectorale cao kan echter voorzien in een arbeidstijd van 36 uur per week. In dit geval moet de maximale arbeidstijd van de sectorale cao worden toegepast.
In dit geval kan de individuele arbeidsovereenkomst echter niet voorzien in een maximum van 38 uur per week. De individuele arbeidsovereenkomst is dan immers in strijd met een hogere norm, met name de sectorale cao, omdat de arbeidsovereenkomst voorziet in een langere arbeidsduur.