Burgemeesters kunnen meer politiek verlof opnemen bij noodsituaties

Wat is het politiek verlof voor burgemeesters in noodsituaties? 

Het nieuwe recht op politiek verlof voor noodsituaties kan enkel opgenomen worden door werknemers-burgemeesters wiens gemeente in een noodsituatie verkeert. Een noodsituatie is een situatie waarbij je werknemer omwille van buitengewone redenen aanhoudend beschikbaar moet zijn als burgemeester.  

Dankzij deze nieuwe aanvullende mogelijkheid om politiek verlof te nemen, kan je werknemer-burgemeester langer van het werk afwezig zijn. Je werknemer kan op weekbasis maximaal alle werkdagen afwezig blijven. En dat zolang de noodsituatie aanhoudt. 

Wat is een noodsituatie? 

De nieuwe wet omschrijft een noodsituatie als een gebeurtenis die het maatschappelijk leven in de betrokken gemeente of stad schaadt of kan schaden. Daarbij moet je niet alleen denken aan de ernstige verstoring van de openbare veiligheid. Ook ernstige bedreigingen voor het leven, voor de gezondheid of voor de materiële belangen van personen komen in aanmerking.  

Het gaat dus duidelijk om een buitengewone, aanhoudende situatie die niemand kon voorzien. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een overstroming of een terroristische aanslag in de stad of de gemeente. 

Het politiek verlof opnemen is niet verplicht. De burgemeester of diens plaatsvervanger mag persoonlijk inschatten of die dit verlof al dan niet opneemt. 

Heeft je werknemer-burgemeester de arbeidsovereenkomst al volledig geschorst, wat, zoals hierna wordt uitgelegd, ook mogelijk is? Dan primeert die schorsing en moet je werknemer natuurlijk geen gebruik maken van deze mogelijkheid. 

Welke formaliteiten moet je werknemer vervullen? 

Je werknemer-burgemeester moet jou vooraf – of als dat niet mogelijk is, zo snel mogelijk – verwittigen dat dit verlof wordt opgenomen. Daarnaast moet je werknemer ook bewijzen dat:  

• Die burgemeester is, als je werknemer voor het eerst gebruik maakt van het politiek verlof. 

• Er een noodsituatie is waardoor de buitengewone en aanhoudende beschikbaarheid van je werknemer als burgemeester absoluut noodzakelijk is. Je werknemer moet dat enkel doen als jij er om vraagt en mag dat bewijs op elke manier leveren. 

Wie betaalt het loon? 

Voor dit specifiek politiek verlof behoudt je werknemer-burgemeester diens loon tijdens de afwezigheid. Je werknemer-burgemeester behoudt het loon ook op de dagen waarop die in normale omstandigheden politiek verlof neemt. Hoewel die op die dagen normaal geen recht op loon heeft.  

Voorbeeld 

Je werknemer-burgmeester Jan neemt normaal op maandag en vrijdag politiek verlof zonder loon. Door een overstroming in zijn gemeente is zijn aanwezigheid onontbeerlijk. Daarom neemt hij nu ook politiek verlof voor deze noodsituatie van dinsdag tot en met donderdag. Door die noodsituatie heeft hij van maandag tot vrijdag recht op loon. 

Het loon waarop je werknemer-burgemeester recht heeft is het ‘normaal loon’ zoals dat berekend wordt voor de feestdagen. Dat loon wordt wel beperkt tot het grensbedrag van de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering. 

Als werkgever kan je het aan je werknemer betaalde brutoloon terugvorderen van de gemeente of stad. Je kan ook de werkgeversbijdragen die aan de sociale zekerheid werden gestort, terugvorderen. Dat kan je om de drie maanden doen via een schuldvordering met een standaardformulier. De gemeente of stad kan op haar beurt een gedeelte van het bedrag terugvorderen van de burgemeester, jouw werknemer. 

Onze tip 

Heeft je werknemer-burgemeester recht heeft op politiek verlof met loonbehoud? Vergeet dan niet de loonkost van de afwezigheidsdagen terug te vorderen bij de gemeente van de betrokken politieke instelling. 

Wordt een werknemer die politiek verlof neemt beschermd tegen ontslag?  

Ja, een werknemer met politiek verlof wordt beschermd tegen ontslag. Die bescherming bestond al en wordt nu uitgebreid naar het politiek verlof in noodsituaties.  

Je kan die werknemers dus niet ontslaan omwille van hun politiek engagement. De bescherming geldt zodra je werknemer meedeelt dat die kandidaat is bij de verkiezingen. Je werknemer kan je daar maximaal zes maanden vooraf over informeren. De bescherming loopt tot drie maanden na de verkiezingen voor niet-verkozen kandidaten. Verkozen kandidaten zijn tot zes maanden na het einde van hun politiek mandaat beschermd.  

Respecteer je het ontslagverbod niet en ontsla je je werknemer omwille van diens politiek engagement? Dan moet je een forfaitaire vergoeding van zes maanden loon betalen. Daarbovenop moet je dan nog eventueel een opzegvergoeding betalen. 

Hoeveel politiek verlof kan een burgemeester buiten noodsituaties opnemen? 

Als lid van de gemeenteraad kon een burgemeester ook voordien al vrijblijvend politiek verlof opnemen. Daardoor kan een burgemeester afwezig blijven van het werk om opdrachten uit te voeren die bij diens mandaat horen. Het gaat dan meestal om voorzienbare opdrachten.   

Concreet kan een burgemeester-werknemer uit twee opties kiezen: 

1. Je werknemer-burgemeester blijft verder werken als werknemer. Daarbij kan die maximaal twee arbeidsdagen per week afwezig zijn. Het gaat dan om een equivalent van twee arbeidsdagen uitgedrukt in uren die je werknemer in overleg met jou vastlegt.   
2. Je werknemer-burgemeester schorst de uitvoering van diens arbeidsovereenkomst tijdens de uitoefening van het mandaat. Dat moet dan gedurende minstens 12 maanden gebeuren. Je werknemer kan die mogelijkheid slechts voor één enkel mandaat of ambt gebruiken. 

Beide opties kunnen ook gecombineerd worden. Bijvoorbeeld: eerst blijven werken met maximaal 2 dagen afwezigheid en daarna de arbeidsovereenkomst schorsen.  

Wat is het politiek verlof? 

Dankzij het politiek verlof kunnen bepaalde verkozen politieke mandatarissen afwezig zijn op hun werk om hun politieke werkzaamheden te verrichten. Onder andere burgemeesters kunnen politiek verlof aanvragen. 

Voor sommige mandaten behouden werknemers hun normaal loon. Voor burgemeesters geldt dit loonbehoud in het gewone regime evenwel niet. Tijdens het politiek verlof kan je je werknemers met een mandaat waarvoor ze politiek verlof kunnen opnemen, niet ontslaan omwille van dat mandaat. 

Lees meer over het politiek verlof, in ons themadossier op Lex4You. 

Inwerkingtreding nieuwe maatregel 

Deze nieuwe vorm van politiek verlof treedt in werking tien dagen na publicatie van de wet in het Belgisch Staatsblad, dus vanaf 24 juli 2023. 

Wat doet Securex voor jou?   

Je vindt meer info over het politiek verlof in ons themadossier over dit onderwerp. 

Heb je nog vragen over het politiek verlof? Contacteer dan je Securex Legal Advisor via myHR@securex.be.  

Bron  

• Wet van 27 juni 2023 tot wijziging van de van 19 juli 1976 tot instelling van een verlof voor de uitoefening van een politiek mandaat, Belgisch Staatsblad van 14 juli 2023