Onafhankelijk van de wil van de partijen
Er is sprake van overmacht wanneer de arbeidsovereenkomst niet verder uitgevoerd kan worden omwille van een gebeurtenis onafhankelijk van de wil van de partijen. Dit houdt in dat de partijen het feit dat de overmacht uitmaakt niet hadden kunnen voorzien of voorkomen.
Zo zal het feit dat een werkgever geen Single Permit of arbeidsvergunning meer krijgt van de overheid voor de tewerkstelling van een buitenlandse werknemer wel overmacht uitmaken indien de weigering van de vergunning te wijten is aan een wijziging van de wetgeving op dit vlak die door de werkgever niet voorzien kon worden en die als gevolg heeft dat de werknemer voor wie de vergunning aangevraagd werd, niet meer in aanmerking komt. Hetzelfde feit is echter geen overmacht wanneer de weigering van de vergunning te wijten is aan het overtreden van de voorwaarden door de werkgever of aan het niet-tijdig indienen van de verlengingsaanvraag.
Opmerking: indien de arbeidskaart, de Single Permit of verblijfsvergunning van de werknemer wordt ingetrokken, aanvaardt de rechtspraak unaniem dat dit overmacht uitmaakt voor de werkgever, ook indien de intrekking ervan de schuld is van de werknemer. De werknemer zelf zal zich in dat geval wel niet op overmacht kunnen beroepen.
Uitvoering onmogelijk
Het feit dat de uitvoering van de overeenkomst moeilijker of duurder wordt, volstaat niet om overmacht in te roepen. Overmacht is dus enkel mogelijk wanneer de uitvoering van de overeenkomst onmogelijk wordt.
Zo zal het feit dat een subsidiemaatregel van de overheid stopgezet wordt, geen overmacht uitmaken, aangezien dit de arbeidsovereenkomst niet onmogelijk maakt, maar wel duurder, nu de werkgever de loonkost helemaal zelf ten laste moet nemen.
Het wegvallen van een leverancier is op zich ook geen overmacht. Ook het feit dat een klant van de werkgever niet meer met een bepaalde werknemer wil samenwerken, maakt geen overmacht uit. De werkgever kan deze werknemer immers bij andere klanten tewerkstellen.
De hechtenis van de werknemer maakt evenmin een geval van overmacht uit waardoor de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd. Deze gebeurtenis is niet onafhankelijk van de wil van de betrokkene en ze houdt geen definitieve onmogelijkheid in om het werk te hervatten.
Uitgesloten gevallen
De wet bepaalt uitdrukkelijk dat de volgende twee gevallen op zichzelf geen gevallen van overmacht zijn die een einde aan de overeenkomst maken:
- Het faillissement en kennelijk onvermogen van de werkgever
- De tijdelijke of definitieve sluiting van de onderneming omwille van een maatregel getroffen ter vrijwaring van het leefmilieu
Deze uitsluiting houdt niet in dat een faillissement of een sluiting omwille van een leefmilieumaatregel nooit overmacht kunnen uitmaken. De wet stelt enkel dat het niet volstaat aan te tonen dat er een faillissement of een sluiting wegens een leefmilieumaatregel is om overmacht in te roepen. De werkgever zal dus moeten kunnen aantonen dat de omstandigheden die tot deze situatie geleid hebben een geval van overmacht zijn. De bewijslast voor de werkgever die in één van deze gevallen toch overmacht wenst in te roepen, zal dan ook een stuk zwaarder zijn.