Principes
Het onderscheid tussen een arbeidsovereenkomst van arbeider en een arbeidsovereenkomst van bediende steunt op het onderscheid tussen hoofdarbeid en handarbeid. Dit onderscheid is terug te vinden in de wet:
- Een arbeider is een werknemer die zich verbindt in hoofdzaak handarbeid te verrichten
- Een bediende is een werknemer die zich verbindt in hoofdzaak hoofdarbeid te verrichten[1]
Het statuut van arbeider of bediende wordt dus uitsluitend bepaald door de aard van de uitgevoerde taken. De kwalificatie die de partijen aan de overeenkomst geven heeft in dat verband geen invloed.
Dit onderscheid is echter niet gemakkelijk te maken wegens de evolutie op de arbeidsmarkt en het geleidelijk verdwijnen van functies die uitsluitend handarbeid of hoofdarbeid vereisen.
Strekkingen in de rechtspraak
Momenteel baseert de rechtspraak zich op het kwalitatief criterium van de uitgeoefende functies en niet langer uitsluitend op het kwantitatief criterium. Er moet dus in de feitelijke situatie worden nagegaan of handarbeid of hoofdarbeid overweegt, maar dat is niet noodzakelijkerwijs de vorm van arbeid waaraan het meeste tijd wordt besteed.
Zo werden als arbeiders beschouwd: magazijniers, badmeesters in zwembaden, nachtwakers, ziekenoppassers in een rusthuis, ambulanciers, schrijnwerkers, leveranciers van drank aan huis. Als bedienden werden beschouwd: verpleegsters, ballerina’s, nachtreceptionistes in een hotel, plaatsaanwijzers/kassiersters in een bioscoop.
Gedeeltelijk eenheidsstatuut
Sinds 1 januari 2014 is het onderscheid tussen arbeiders en bedienden weggewerkt op het vlak van de opzegtermijnen en de carensdag. De wet van 26 december 2013 heeft op deze vlakken immers een eenheidsstatuut ingevoerd.
Op veel andere vlakken (jaarlijkse vakantie, gewaarborgd loon, tijdelijke werkloosheid,..) blijft het onderscheid tussen arbeiders en bedienden nog wel bestaan. De sociale partners hebben zich echter geëngageerd om ook deze verschillen op termijn weg te werken.
[1] Artikelen 2 en 3 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten.