Algemene verplichtingen
De werkgever is verplicht om een arbeidsongevallenverzekering af te sluiten. Daarnaast moet hij ook steeds een Dimona-aangifte doen.
Hij moet zich ook bij een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk aansluiten. Sinds 15 mei 2023 is de werkgever van de dienstbode, net als de dienstbode zelf, immers onderworpen aan de welzijnswet en de codex over het welzijn op het werk.
Hierna gaan we dieper in op een aantal bijzondere welzijnsmaatregelen voor dienstboden. Voor meer informatie, raadpleeg het thema "Welzijn op het werk".
Welzijnsverplichtingen
Aanwerving van een dienstbode vanaf 15 mei 2023
Indien de dienstbode wordt aangeworven vanaf 15 mei 2023, zijn de verplichtingen van de welzijnswetging (die je hierna kan lezen) onmiddellijk van toepassing.
Aanwerving van een dienstbode vóór 15 mei 2023
Indien de dienstbode al in dienst was getreden vóór de inwerkingtreding van de nieuwe regels, geniet de werkgever een overgangsperiode van één jaar om zich in regel te stellen met de welzijnswetgeving.
Dit houdt in het bijzonder in dat hij uiterlijk tegen 15 mei 2024:
- Een risicoanalyse moet maken en op basis hiervan de nodige preventiemaatregelen moet uitwerken. Hij moet hierover duidelijke en begrijpelijke informatie, opleiding en instructies bezorgen aan zijn werknemers.
- Een gepast gezondheidstoezicht organiseren.
- Beantwoorden aan bepaalde normen inzake de arbeidsplaats.
Interactieve tool van de FOD WASO
Om de werkgever te helpen bij zijn risicoanalyse heeft de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) een handige en specifieke interactieve tool ter beschikking gesteld via haar website.
Dit helpt de werkgever zeer concreet om zowel een online risicoanalyse uit te voeren, als aansluitend de nodige preventiemaatregelen te detecteren. Deze maatregelen dienen dan uiteraard ook uitgewerkt te worden.
Belangrijk voordeel van deze online tool is dat de werkgever die hiervan correct gebruik maakt geacht wordt de risicoanalyse te hebben uitgevoerd.
Een correcte risicoanalyse via de onlinetool of via andere middelen stelt de werkgever bovendien vrij van het opmaken van een aantal documenten die voor andere werkgevers verplicht zijn. Het betreft het globaal preventieplan, het jaarlijks actieplan en het jaarverslag betreffende de werking van de interne preventiedienst.
Wanneer uit deze risicoanalyse zou blijken dat de werknemers blootgesteld worden aan biologische organismen die een ziekte kunnen veroorzaken en waarvoor er een doeltreffend vaccin bestaat, moet de werkgever zijn werknemers de mogelijkheid geven om zich daartegen te laten inenten.
Informatie over de preventiemaatregelen
Op basis van de risicoanalyse moet de werkgever preventiemaatregelen uitwerken. De dienstboden worden nadien geïnformeerd over de risico’s en de genomen preventiemaatregelen.
Dit dient schriftelijk te gebeuren en voorafgaand aan de dienstbetrekking door middel van een document dat minstens een aantal concrete gegevens bevat. Deze staan in artikel X6-4§2 van het koninklijk besluit.
Via dit document verschaft de werkgever dus aan de dienstboden de vereiste informatie, alsook de nodige opleiding en instructies. Hij dient ervoor te zorgen dat deze informatie voor de betrokken werknemers duidelijk en begrijpelijk is.
Organiseren van gepast gezondheidstoezicht
De dienstboden worden onderworpen aan een gepast gezondheidstoezicht rekening houdend met de bijzondere aard van de arbeidsrelatie. In de praktijk betekent dit dat de werkgever:
- Voorafgaand aan de tewerkstelling, de dienstbode een gezondheidsbeoordeling moet laten ondergaan die uitgevoerd wordt door een arbeidsarts.
- Twaalf maanden na deze voorafgaande gezondheidsbeoordeling, een nieuwe gezondheidsbeoordeling moet organiseren om de gevoeligheden van de werknemer voor de specifieke risico’s waaraan hij is blootgesteld na te gaan.
- Daarna een driejaarlijkse bevraging moet organiseren van deze werknemers via een vragenlijst. Deze moet toelaten om eventuele gezondheidsproblemen die verband houden met het werk te detecteren. Deze bevraging wordt afgenomen en geïnterpreteerd door (of onder verantwoordelijkheid van) de arbeidsarts.
Indien uit de vragenlijst zou blijken dat de werknemer gezondheidsproblemen heeft, zal een aangepaste gezondheidsbeoordeling worden gedaan door de arbeidsarts.
Geschikte arbeidsplaats inrichten
Er wordt een bijzondere aandacht besteed aan de arbeidsplaats en de sociale voorzieningen. Deze moeten voldoende verlucht, verlicht en verwarmd zijn, en dit rekening houdend met hun bestemming.
De werkgever zorgt tevens voor een omkleedruimte, een toilet en wastafel, een plaats om te eten en te pauzeren alsook voor een douche indien de dienstbode taken uitvoert waarmee hij zich vuil kan maken. Ook een kast of plaats waar persoonlijke voorwerpen achter slot en grendel kunnen bewaard worden, moet ter beschikking gesteld worden.
Indien de werknemer in de woning van de werkgever verblijft (versta: woont) dient deze verblijfplaats te beantwoorden aan de geldende huisvestingsregels.
Tot slot dient de werkgever de nodige evacuatiemaatregelen te nemen in geval van brand en zijn personeel hierover de nodige instructies te geven.
Geen arbeidsreglement, maar wel een informatieplicht
De werkgever die enkel dienstboden tewerkstelt, moet geen arbeidsreglement opstellen.
Ten gevolge van de omzetting van de Europese richtlijn inzake transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden (ook 'TPWC'-richtlijn genoemd), geldt er nu een bijzondere informatieplicht voor werknemers voor wie er geen arbeidsreglement moet opgemaakt worden, zoals de dienstboden.
Andere verplichtingen
De werkgever is er ook toe gehouden de dienstbode de kledij ter beschikking te stellen die hij nodig heeft om zijn werk uit te voeren.
Indien de werkgever zijn gezin tijdelijk naar een andere plaats overbrengt zonder de inwonende dienstbode mee te nemen, heeft deze, naast zijn loon in speciën, ook recht op de voordelen in natura die hij voordien ontving of op een dagvergoeding die met hun waarde overeenstemt, zolang hij in dienst van zijn werkgever blijft.