Verplichting om een ondernemingsraad op te richten
Elke onderneming [1], of meer bepaald elke technische bedrijfseenheid [2] die gewoonlijk een gemiddelde van 100 werknemers tewerkstelt moet een ondernemingsraad oprichten. Het voor de oprichting van een OR vereiste personeelsbestand wordt telkens in de periode vóór de sociale verkiezingen bij wet vastgesteld. Voor wat het comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) betreft, is het personeelsbestand reeds bij wet op 50 werknemers vastgesteld.
De OR wordt samengesteld na de sociale verkiezingen tijdens dewelke de personeelsafgevaardigden verkozen zijn. Deze verkiezingen worden in principe om de 4 jaar gehouden. De vorige verkiezingen hebben in november 2020 plaatsgevonden. De volgende sociale verkiezingen vinden in mei 2024 plaats.
Opmerking: De berekening van het gemiddelde personeelsbestand wordt volgens welbepaalde juridische regels uitgevoerd. De periode van 1 oktober 2022 tot en met 30 september 2023 zal als referteperiode voor het berekenen van het gemiddeld personeelsbestand voor de sociale verkiezingen in 2024 gelden.
Een onderneming die de drempel van 100 werknemers voor de oprichting van een OR bereikt, bereikt eveneens de drempel van 50 werknemers voor de oprichting van een CPBW.
Bijzondere hypotheses
Een bijzondere bepaling stelt de regels vast voor ondernemingen die ten minste 50, maar minder dan 100, werknemers tewerkstellen en waarin reeds een OR bestaat. Ook deze ondernemingen moeten een OR oprichten. Zij moeten echter geen sociale verkiezingen organiseren voor de aanduiding van de personeelsvertegenwoordigers bij de OR: hun mandaat wordt immers uitgeoefend door de leden van het CPBW.
Ondanks het feit dat in dit bijzonder geval de personeelsvertegenwoordigers van het CPBW ook de rol uitoefenen van personeelsvertegenwoordiger bij de OR, is het de bedoeling dat beide overlegorganen apart functioneren. Men kan dus niet zeggen dat het CPBW in dit geval de taken van de OR overneemt. Bovendien hoeven de leden van de werkgeversdelegatie niet per se dezelfde personen te zijn in beide organen. Tenslotte moet de werkgever toch nog sociale verkiezingen organiseren voor de aanduiding van de personeelsvertegenwoordigers bij het CPBW.
Hetzelfde geldt voor de ondernemingen waarin bij de vorige sociale verkiezingen een OR opgericht had moeten worden, maar waar dat om een onwettige reden niet gebeurde. Wanneer een onderneming bij de vorige sociale verkiezingen echter de verkiezingsprocedure volgde, maar deze omwille van volstrekt wettige redenen niet tot de oprichting van een OR heeft geleid, moet ze geen procedure meer doorvoeren.
Wanneer een onderneming nagelaten heeft om sociale verkiezingen met het oog op de oprichting van een OR te organiseren, terwijl ze dat verplicht was, kan ze steeds in gebreke worden gesteld en verplicht worden verkiezingen te organiseren buiten de daartoe voorziene officiële periode.
Wanneer een onderneming tussen twee verkiezingsperioden de drempel van 100 werknemers bereikt, moeten pas bij de volgende verkiezingsperiode verkiezingen georganiseerd worden, tenminste als de onderneming op dat ogenblik nog steeds 100 werknemers tewerkstelt.
De OR moet evenwel onmiddellijk worden hernieuwd wanneer het aantal personeelsafgevaardigden lager dan 2 wordt.
In geval van overgang van onderneming of overname van het actief zijn specifieke regels van toepassing.
[1] Onder onderneming moeten zowel de ondernemingen uit de privé-sector die een industrieel of commercieel doel hebben als de ondernemingen zonder winstoogmerk zoals de sociale en gezondheidsdiensten, verstaan worden.
[2] Opgelet: het begrip technische bedrijfseenheid, dat wordt bepaald volgens economische en sociale criteria, valt niet altijd samen met het begrip juridische entiteit.