Van het verhoor van een persoon wordt steeds een proces-verbaal opgemaakt. Dit moet standaard vermelden welke regels nageleefd moeten worden bij elk verhoor [1].
Verplichte mededeling
Bij elk verhoor
Elk verhoor moet beginnen met een beknopte mededeling van de feiten waarover het verhoor zal gaan en de mededeling aan de ondervraagde persoon dat:
- Hij kan vragen dat alle vragen die hem worden gesteld en alle antwoorden die hij geeft, worden genoteerd in de gebruikte bewoordingen
- Hij kan vragen dat iedere maatregel die tot de bevoegdheid van de werkgelegenheidsinspecteurs behoort, krachtens de ordonnantie wordt verricht
- Zijn verklaringen als bewijs in rechte gebruikt kunnen worden. Op deze manier wordt de ondervraagde persoon gewezen op het belang en de gevolgen van wat hij zegt.
- Hij niet verplicht kan worden zichzelf te beschuldigen
Indien tijdens het verhoor zou blijken dat er elementen zijn die laten vermoeden dat aan de verhoorde persoon misdrijven ten laste gelegd kunnen worden, dan moet alsnog overgegaan worden tot de mededeling van de hieronder beschreven rechten.
Bij een verhoor aangaande misdrijven
Indien een persoon verhoord wordt over misdrijven die hem ten laste kunnen worden gelegd, moet hem, naast bovenvermelde mededelingen, ook worden meegedeeld dat:
- Hij niet verplicht kan worden zichzelf te beschuldigen.
- Hij de keuze heeft om, na de bekendmaking van zijn identiteit, een verklaring af te leggen, te antwoorden op de hem gestelde vragen of te zwijgen.
- Hij het recht heeft om vóór het eerste verhoor een vertrouwelijk overleg te hebben met een advocaat naar keuze of een hem toegewezen advocaat [2] [3], in zoverre de feiten die hem ten laste kunnen worden gelegd een misdrijf betreffen waarvan de straf aanleiding kan geven tot aanhouding.
- Hij niet van zijn vrijheid is benomen en hij op elk ogenblik kan gaan en staan waar hij wil.
Opmerking: indien het eerste verhoor op schriftelijke uitnodiging geschiedt, dan mogen deze mededelingen, evenals de beknopte mededeling van de feiten, al in deze uitnodiging opgenomen worden. Een afschrift ervan wordt dan bij het proces-verbaal gevoegd. In dat geval wordt de te verhoren persoon geacht een advocaat te hebben geraadpleegd alvorens zich aan te bieden voor het verhoor.
De te verhoren persoon moet tenslotte voor het eerste verhoor een schriftelijke verklaring van zijn hierboven opgesomde rechten krijgen.
Gebruik van documenten
Elke persoon die verhoord wordt, mag de documenten die hij in zijn bezit heeft en die van pas kunnen komen voor het verhoor of de verloop van het dossier, gebruiken. Dit recht van de ondervraagde persoon mag er echter niet toe leiden dat het verhoor wordt uitgesteld. Zo kan hij niet vragen om thuis of op zijn bureau nog een aantal documenten te mogen gaan ophalen alvorens aan het verhoor te beginnen.
Hij kan wel vragen dat deze documenten nadien bij het proces-verbaal van verhoor worden gevoegd. Deze vraag moet niet noodzakelijk tijdens het verhoor zelf gesteld worden. Ook naderhand kan de ondervraagde persoon nog bepaalde documenten bij het proces-verbaal laten voegen.
Het proces-verbaal
Verplichte vermeldingen
Het proces-verbaal moet de volgende vermeldingen bevatten:
- Het exacte tijdstip waarop het verhoor werd aangevat en beëindigd. Als het verhoor wordt onderbroken en nadien hervat, moet dit ook vermeld worden (met het exacte tijdstip).
- De identiteit van de personen die in het verhoor tussenkomen, en het tijdstip van hun aankomst en vertrek.
- De bijzondere omstandigheden en alles wat op de verklaring of op de omstandigheden waarin zij werd afgelegd een bijzonder licht kan werpen.
Taalkeuze
Het proces-verbaal wordt opgemaakt in de taal van de procedure. Indien de ondervraagde persoon zich voor zijn verklaring in een andere taal wenst uit te drukken:
- Wordt ofwel beroep gedaan op een beëdigde tolk. De identiteit en de hoedanigheid van de tolk worden dan in het proces-verbaal vermeld.
- Ofwel worden zijn verklaring genoteerd in de taal die hij gebruikt.
- Ofwel wordt hem gevraagd zijn verklaring zelf te noteren.
Nazicht
Na afloop van het verhoor kan de ondervraagde persoon het proces-verbaal nalezen of vragen dat het hem wordt voorgelezen. Hij mag op dat moment verbeteringen aan zijn verklaring aanbrengen of nog bepaalde zaken toevoegen.
Aan het einde van zijn verhoor ondertekent de ondervraagde persoon het proces-verbaal van zijn verhoor. Als hij dit weigert, wordt dit op het proces-verbaal vermeld.
Kopie
Indien de ondervraagde persoon dit wenst, kan hij gratis een kopie van zijn verhoor krijgen. De inspecteurs moeten hem op dit recht wijzen. Bij een met reden omklede beslissing kan beslist worden om de ondervraagde persoon pas op een later tijdstip op dit recht te wijzen [4]. Deze beslissing wordt opgenomen in het dossier.
De kopie wordt onmiddellijk of binnen de maand overhandigd of toegezonden.
Bijstand van een advocaat
In bepaalde gevallen moeten de sociaal inspecteurs ook de voorschriften in acht nemen van artikel 47bis van het Wetboek van Strafvordering wanneer het om een verhoor gaat in de gerechtelijke fase van het onderzoek.
Bij het verhoor van personen aan wie geen misdrijf ten laste wordt gelegd moet de sociaal inspecteur op beknopte wijze kennis geven van de feiten waarover de persoon zal worden verhoord en moet hem worden medegedeeld dat hij niet verplicht kan worden zichzelf te beschuldigen.
Bij het verhoor van verdachten wordt hem bovendien medegedeeld dat:
- Hij als verdachte wordt verhoord.
- Hij het recht heeft vóór het verhoor een vertrouwelijk overleg te hebben met een advocaat naar keuze en zich door hem kan laten bijstaan tijdens het verhoor, in zoverre de feiten die hem ten laste kunnen worden gelegd een misdrijf bevatten waarvoor een vrijheidsstraf kan worden opgelegd (dus over misdrijven die kunnen gesanctioneerd worden met een sanctie van niveau 4).
- Hij de keuze heeft na bekendmaking van zijn identiteit een verklaring af te leggen, te antwoorden op de hem gestelde vragen of te zwijgen.
- In voorkomend geval, dat hij niet van zijn vrijheid is benomen en op elk ogenblik kan gaan en staan waar hij wil.
[1] Op het proces-verbaal van verhoor moet aldus de tekst van de artikelen 20/1, §§ 1 en/of 2 en 20/2 van de ordonnantie van 30 april 2009 vermeld worden.
[2] Om de te verhoren persoon de kans te geven een advocaat te raadplegen, kan het verhoor op zijn verzoek eenmalig worden uitgesteld.
[3] Alleen een meerderjarig persoon kan vrijwillig en weloverwogen afstand doen van dit recht. Deze afstand moet schriftelijk gebeuren en gedateerd en ondertekend worden.
[4] Het uitstel geldt voor een eenmalig hernieuwbare termijn van ten hoogste 3 maanden.