Principes
Het medisch getuigschrift dient om de arbeidsongeschiktheid van de werknemer te bewijzen.
Het getuigschrift is enkel geldig als het door een beoefenaar van de geneeskunde opgemaakt werd, dat wil zeggen de behandelende geneesheer, een andere geneesheer, of zelfs een tandarts of een vroedvrouw binnen de grenzen van hun bevoegdheden [1]. Het medisch getuigschrift mag ook door een buitenlandse geneesheer opgemaakt worden.
Dit getuigschrift geeft de werknemer recht op het gewaarborgd loon voor zover het alle verplichte vermeldingen bevat die door de Belgische wetgeving over de arbeidsongeschiktheid opgelegd zijn.
Een medisch getuigschrift is niet automatisch verplicht
Wettelijk gezien is de werknemer niet verplicht om een medisch getuigschrift aan de werkgever te overhandigen [2]. Hij moet dit echter wel doen als deze verplichting in het arbeidsreglement [3] opgenomen werd of in een collectieve arbeidsovereenkomst en ook indien de werkgever dit uitdrukkelijk vraagt. In deze gevallen mag de werknemer enkel in geval van overmacht van deze verplichting afwijken.
Vrijstelling van getuigschrift voor de eerste dag ziekte
Sinds 28 november 2022 moet de werknemer geen medisch attest meer bezorgen:
- Voor één dag ziekte
- Voor de eerste dag van een langere ziekteperiode
Een beperkte vrijstelling
De werknemer kan echter niet onbeperkt gebruik maken van deze mogelijkheid: dat kan maximaal drie dagen per kalenderjaar.
Bovendien moet de werknemer de werkgever nog wel steeds onmiddellijk op de hoogte brengen van zijn arbeidsongeschiktheid. Deze regel is niet veranderd.
De werkgever heeft bovendien nog altijd de mogelijkheid om de arbeidsongeschiktheid te controleren. Hij kan dus ook op een ziektedag waarvoor zijn werknemer geen attest bezorgt, een controlearts vragen om die ongeschiktheid na te gaan.
Om die controle mogelijk te maken, moet de werknemer aan zijn werkgever het adres bezorgen waar hij tijdens zijn afwezigheid verblijft. Hij moet dit adres doorgeven op het moment dat hij zijn werkgever inlicht over zijn ziekte. Deze verplichting vervalt wanneer dit adres overeenstemt met zijn gewoonlijke verblijfplaats, gekend bij de werkgever.
Afwijking voor bedrijven met minder dan 50 werknemers
In kleinere bedrijven is het niet altijd makkelijk om onvoorziene afwezigheden vlot op te vangen. Daarom voorziet de wet in een mogelijkheid om van deze regel af te wijken.
Telt je bedrijf op 1 januari van een bepaald jaar minder dan 50 werknemers? Dan kan je je werknemers toch vragen om altijd een medisch attest voor te leggen. En dus ook voor één dag ziekte.
Je moet expliciet in je arbeidsreglement opnemen dat je werknemers steeds een medisch attest moeten voorleggen. Je kan er ook voor opteren om de afwijking via een ondernemings-cao in te voeren.
Je moet die afwijking niet jaarlijks opnieuw vastleggen.
Heb je ze in je arbeidsreglement opgenomen en heb je in een bepaald jaar 50 of meer werknemers? Dan wordt er automatisch geen rekening meer mee gehouden.
Voorbeeld
In 2023 voer je de afwijking via een bijlage bij het arbeidsreglement in, want je onderneming telt 45 werknemers. In de loop van 2024 verwelkom je je 50ste werknemer, en op 1 januari 2025 telt je bedrijf 51 werknemers.
Dan kan je in 2025 geen gebruik maken van de afwijking. Ook als je op 1 september 2025 slechts 48 werknemers zou tellen, kan je er op dat moment geen gebruik van maken. Je moet altijd rekening houden met de situatie op 1 januari.
Vermeldingen in het medisch getuigschrift
Het medisch getuigschrift moet het volgende vermelden [4]:
- Het principe van de arbeidsongeschiktheid
- De vermoedelijke duur van de arbeidsongeschiktheid
- Of de werknemer zich in de mogelijkheid bevindt om zich naar een andere plaats te begeven om zich aan de controle te onderwerpen (met name of de werknemer in staat is om zich te verplaatsen)
- De datum waarop het medisch getuigschrift opgemaakt werd
- De naam, het adres en de handtekening van de geneesheer
- De identiteit van de werknemer
De aard van de ziekte wordt nooit vermeld vermits dat onder het medisch geheim valt.
Het arbeidsreglement kan de werknemer verplichten om een medisch getuigschrift te overhandigen dat bijkomende gegevens bevat:
- De aanvangsdatum van de arbeidsongeschiktheid
- Het type arbeidsongeschiktheid (ziekte, ongeval in het privéleven, arbeidsongeval, bevallingsrust, enz.)
- De vermelding dat het om een eerste getuigschrift, een verlenging of een hernieuwde arbeidsongeschiktheid gaat
Verzendtermijn van het medisch getuigschrift
De werknemer moet het medisch getuigschrift versturen binnen twee werkdagen te rekenen vanaf de dag van de arbeidsongeschiktheid of de dag van de ontvangst van de aanvraag, behalve indien er bij collectieve arbeidsovereenkomst of in het arbeidsreglement in een andere termijn voorzien werd.
Het gaat hier om werkdagen, dat wil zeggen alle dagen van de week, met uitsluiting van de zondag en de feestdagen. Indien de werknemer het getuigschrift via de post verstuurt, is het de verzending en niet de ontvangst die zich binnen deze twee werkdagen moet situeren. De poststempel geldt als bewijs.
Verlenging of hernieuwing van de arbeidsongeschiktheid
De wet legt geen formaliteiten op wanneer de ongeschiktheid na de aanvankelijk voorziene termijn voortduurt. Doorgaans baseert men zich hier dan ook op de regels voorzien bij de aanvang van de arbeidsongeschiktheid.
Sancties in geval van laattijdige overhandiging van het getuigschrift of van overhandiging van een onvolledig getuigschrift
In geval van laattijdige overhandiging van het getuigschrift stelt de wet dat de werkgever mag weigeren om het gewaarborgd loon te betalen voor de dagen die de voorlegging van het getuigschrift voorafgaan. Deze sanctie wordt niet toegepast wanneer de werknemer kan aantonen dat de vertraging aan overmacht te wijten is.
De werknemer die zijn werkgever verwittigt (bijvoorbeeld per telefoon), maar geen medisch getuigschrift overhandigt terwijl hij daar wel toe verplicht was, is niet onwettig afwezig. Hij kan evenwel geen aanspraak maken op de betaling van het gewaarborgd loon zolang dit medisch getuigschrift niet aan de werkgever overgemaakt is.
Indien de overtreding zich herhaalt en de werknemer, via een aangetekend schrijven, reeds meerdere verwittigingen wegens nalatigheid ontvangen heeft, mag de werkgever, weliswaar met de nodige voorzichtigheid, overwegen om hem wegens onwettige afwezigheid om een dringende reden te ontslaan.
De wet legt geen specifieke sanctie op wanneer het medisch getuigschrift niet alle verplichte vermeldingen bevat. De werkgever kan wel een specifieke sanctie in het arbeidsreglement inlassen. Een deel van de rechtspraak en van de rechtsleer oordeelt overigens dat de werknemer zijn recht op het gewaarborgd loon verliest als hij niet binnen de gestelde termijn een medisch getuigschrift opstuurt dat aan de wettelijke bepalingen voldoet.
[1] Het mag evenwel niet gaan om een apotheker of een verpleger.
[2] Deze verplichting staat enkel in de wet voor de thuisarbeider.
[3] Daarom is het zo belangrijk dat de werknemer een kopie van het arbeidsreglement ontvangt.
[4] Art. 31, §2 van de wet van 3 juli 1978.