Kinderen zijn een bron van nostalgie, hoorde ik onlangs. Het zien opgroeien van de “klein mannen” brengt immers levendige herinneringen uit de eigen jeugd terug. En hoewel ik zelf nog geen kroost heb (sorry mama!) ben ook ik gevoelig aan nostalgie. Toch ga ik niet beweren dat vroeger alles beter was. Zeker niet voor de zelfstandig werkende moeders, over wie deze blog gaat. Want aan hun sociaal statuut is er de laatste jaren toch een en ander verbeterd.
1. Moederschapsverlof en –uitkering
Wie contacteren? Je ziekenfonds
Vrouwelijke zelfstandigen genieten vanaf 2017 van 12 weken moederschapsverlof in plaats van 8 weken. Daarvan zijn 3 weken verplichte rust en 9 weken facultatieve rust (10 weken bij een meerling). Voor deze periodes kan je een moederschapsuitkering krijgen van het ziekenfonds. Je moet dan wel eigen sociale rechten hebben opgebouwd als zelfstandige (bijv. bijdragen hebben betaald in hoofdberoep of als meewerkende echtgenote).
Ben je zwanger? Dan kan je vanaf de 3de week vóór de geplande bevallingsdatum facultatieve rust opnemen. Vanaf de 1ste week vóór de bevalling begint dan de verplichte rustperiode, die eindigt 2 weken na de bevalling. In de 38 weken ná je bevalling kan je opnieuw het resterende deel van jouw facultatieve rust opnemen. Dat kan in één keer, of afwisselend met weken van werkhervatting.
Sinds 2017 werd de facultatieve rust extra flexibel gemaakt: je kan dit verlof niet enkel week per week opnemen, maar je kan nu ook kiezen tussen een halftijds en voltijds moederschapsverlof. Zo kan je kiezen voor volledige rust en een uitkering ontvangen van € 458,31* per week. Ofwel zet je een voltijdse week om in twee weken facultatieve halftijdse rust, waarvoor je dan € 229,15* per week ontvangt. Tot slot is het ook perfect mogelijk om combinaties van halftijdse en volledige rust te maken. Het bijsturen van jouw oorspronkelijke keuze blijft perfect mogelijk, zolang je jouw ziekenfonds vooraf op de hoogte brengt (*bedragen in 2017).
Stel tot slot dat je pasgeboren spruit meer dan 7 dagen opgenomen blijft in het ziekenhuis. Per volledige week van hospitalisatie na deze 7 dagen kan je dan een verlenging van de moederschapsrust vragen, die je opnieuw halftijds of voltijds kan opnemen.
Wat als ik adopteer?
Ook als je een kind jonger dan 8 jaar adopteert, kan je adoptieverlof nemen en daarvoor een adoptie-uitkering krijgen van € 458,31 per week. Je moet dit adoptieverlof beginnen opnemen binnen 2 maanden nadat het kind bij jou thuis wordt gedomicilieerd. Is jouw oogappel jonger dan 3 jaar, dan krijg je maximaal 6 weken adoptieverlof. Is hij of zij tussen 3 en 5 jaar oud, dan heb je nog recht op 4 weken adoptieverlof. Deze periodes worden verdubbeld als je kind een handicap heeft. In tegenstelling tot het facultatief moederschapsverlof moet je het adoptieverlof zonder onderbreking opnemen.
2. Moederschapshulp
Wie contacteren? Je sociaal verzekeringsfonds
Vrouwelijke zelfstandigen die moederschapsuitkeringen genieten, hebben sinds 2006 ook aanvullend recht op ‘moederschapshulp’. Dit zijn de zogenaamde ‘105 gratis dienstencheques’ voor huishoudelijke hulp (1 cheque/uur). Als mama moet je dan wel opnieuw aan de slag zijn, als zelfstandige ofwel minstens halftijds als niet-zelfstandige.
Tip! Vraag je gratis dienstencheques tijdig aan. Dit kan vanaf de zesde maand van je zwangerschap en ten laatste tot en met de 15de week na je bevalling.
3. Geboortepremie
Wie contacteren? Je kinderbijslagfonds
Bij de geboorte van een kind, krijgt de moeder een eenmalige premie van het kinderbijslagfonds. Dit is de geboortepremie of het zogenaamde kraamgeld. Als dit het eerste kind is van één van de ouders, dan bedraagt de geboortepremie € 1.247,58. Dit is ook het kraamgeld voor elk kind van een meerling. Andere kinderen geven recht op € 938,66 geboortepremie.
De geboortepremie kan je aanvragen vanaf de 24ste week van je zwangerschap, en tot 5 jaar na de geboorte van je kind. Ze wordt ten vroegste uitbetaald vanaf de achtste maand zwangerschap.
Wat als ik adopteer?
Ook een adoptievader of –moeder kan een adoptiepremie aanvragen. Dit kan tot 5 jaar na het verzoekschrift tot adoptie of na de ondertekening van de adoptieakte. De adoptiepremie bedraagt € 1.247,58. Voor dit kind mag er dan echter nog geen geboortepremie betaald geweest zijn.
4. Vrijstelling van sociale bijdragen na bevalling
Nog nieuw sinds 2017, als steunmaatregel voor vrouwelijke ondernemers, is de vrijstelling van sociale bijdragen na bevalling. Dat wil zeggen dat je als zelfstandige geen kwartaalbijdrage betaalt voor het kwartaal dat volgt op het kwartaal waarin je bevalt. Tegelijk blijven je sociale rechten wel gewaarborgd. Het vrijgestelde kwartaal zal dus bijvoorbeeld meetellen voor je pensioen.
De vrijstelling wordt automatisch toegekend door jouw sociaal verzekeringsfonds, zodra het op de hoogte is van de geboorte (bijv. via het ziekenfonds of door een melding van de kersverse mama). De vrijstelling geldt per zwangerschap, dus ook een meerling geeft slechts recht op één kwartaal vrijstelling.
5. Mantelzorg
Wie contacteren? Je sociaal verzekeringsfonds
Verzorg je als zelfstandige jouw gehandicapt of ernstig ziek kind, en onderbreek je tijdelijk je zelfstandige activiteit? Onder meer in dat geval kom je in aanmerking voor een maandelijkse uitkering ‘mantelzorg’ ten belope van € 1.092,36 (of € 546,18 bij een gedeeltelijke onderbreking). Je kan deze uitkering meermaals vragen tijdens jouw loopbaan, met een maximum van 12 maanden.
Contacteer je sociaal verzekeringsfonds voor meer info over deze uitkering, de voorwaarden en de aanvraag.
