Het doel van deze wetgeving is het bevorderen van een gezonde en veilige werkomgeving. Werkgevers zijn verplicht maatregelen te nemen ter preventie van psychosociale risico’s zoals stress, burn-out, conflicten, pesten, geweld of ongewenst seksueel gedrag op het werk.
Wat zijn de belangrijke inzichten van de afgelopen 10 jaar?
- Verhoogd bewustzijn: Er is een significante toename in het bewustzijn van psychosociaal welzijn onder zowel werkgevers als werknemers. Dit heeft geleid tot een cultuurverandering waarin mentale gezondheid serieus wordt genomen. Werkgevers zijn zich meer bewust van hun rol in het bevorderen van een gezonde werkplek en werknemers voelen zich gesteund om open te zijn over hun mentale gezondheid.
- Preventieve maatregelen: Bedrijven hebben geïnvesteerd in preventieve maatregelen zoals risicoanalyses, trainingen (mindfulness, stressmanagement…), of de aanstelling van vertrouwenspersonen die werknemers kunnen ondersteunen bij psychosociale problemen. Deze initiatieven hebben bijgedragen aan een daling van werkgerelateerde stress en burn-out. Betere rapportage en ondersteuning: Er is een verbetering in de rapportage van incidenten en de ondersteuning voor werknemers met psychosociale problemen, wat leidt tot een snellere en effectievere aanpak. Bedrijven hebben systemen geïmplementeerd voor het melden van incidenten en bieden nu ook counseling en andere ondersteunende diensten aan.
- Flexibele werkregelingen: De invoering van flexibele werkregelingen, zoals thuiswerken en flexibele werktijden, heeft een positieve impact gehad op het welzijn van werknemers en hun werk-privébalans. Dit heeft geleid tot een hogere tevredenheid en productiviteit onder werknemers.
Waarom? Of het belang van permanente verbetering aan het welzijn op de werkvloer
We brengen vaak meer tijd door op het werk dan thuis, dus investeren in een aangename werksfeer is essentieel. Een goede psychosociale werkomgeving bevordert positieve relaties, vermindert stress en burn-out, verhoogt tevredenheid en retentie, verbetert productiviteit en creativiteit, en verlaagt ziekteverzuim. In Europa is werkgerelateerde stress een groot probleem, en ook pesterijen en fysiek geweld komen voor. Zo voelde 17,77% van de Belgische werknemers zich in 2024 slachtoffer van agressie op de werkvloer.
Psychosociaal welzijn op het werk draagt bij aan:
- Positieve Werkomgeving: Bevordert harmonieuze en ondersteunende relaties tussen collega’s en leidinggevenden. Dit kan leiden tot een meer betrokken en gemotiveerd team.
- Preventie van Psychosociale Risico’s: Vermindert stress, burn-out en conflicten door een proactieve aanpak van psychosociale risico’s. Dit kan bijvoorbeeld door regelmatige welzijnschecks en het aanbieden van preventieve gezondheidsprogramma’s.
- Tevredenheid en Retentie: Tevreden medewerkers blijven langer bij de organisatie, wat helpt bij het behouden van talent en het aantrekken van nieuwe medewerkers. Dit kan ook leiden tot een lager personeelsverloop en lagere wervingskosten.
- Productiviteit en Creativiteit: Gezonde werknemers zijn productiever en creatiever. Ze zijn minder vaak afwezig en kunnen beter omgaan met veranderingen en uitdagingen op de werkvloer.
- Lagere Ziekteverzuimcijfers: Minder stress leidt tot minder ziekteverzuim, wat resulteert in lagere kosten voor de organisatie en een hogere continuïteit van de werkzaamheden.
Dat welzijn op het werk belangrijk is kunnen we dus wel stellen. Maar welke domeinen spelen hier een belangrijke rol? En misschien nog belangrijker: wat kan je als werkgever doen om hierop in te spelen?
Kathleen Vangronsvelt en Eva Geluk (Antwerp Management School) identificeren vier domeinen die medewerkerswelzijn beïnvloeden: maatschappelijke context, privé-context, persoonlijkheidsfactoren en werkcontext. Werkgevers hebben vooral invloed op de werkcontext, die energie, essentiële noden, potentiation en reciprociteit omvat.
- Energie: Elke job heeft energiegevers en -nemers. Als werkgever kan je helpen door nodeloze energievreters te elimineren en energiegevers te bevorderen, zoals een goede teamsfeer en zinvol werk.
- Essentiële noden: De ABC-basisbehoeften: Autonomie, Verbondenheid en Competentie (Zelf Determinatie Theorie - 1985) zijn cruciaal voor mentaal welzijn. Je kan deze noden invullen door medewerkers autonomie, fijne contacten en ontwikkelingsmogelijkheden te bieden.
- Potentiation: Een optimale werkomgeving kan verborgen talenten en vaardigheden bij medewerkers naar boven halen. Werkgevers kunnen stimulerende prikkels toevoegen, zoals rolmodellen en uitdagende projecten.
- Wederkerigheid: Een goede werkomgeving leidt tot meer inzet van medewerkers. Werkgevers moeten aandacht hebben voor reciprociteit door oprechte pogingen te doen om de werkcontext te verbeteren.
Wie? Welke zijn de verschillende actoren die een rol spelen in een duurzaam welzijnsbeleid?
- Werknemers: Open communicatie over welzijn en deelname aan initiatieven gericht op het verbeteren van de werkomgeving. Werknemers kunnen ook bijdragen door feedback te geven en actief deel te nemen aan welzijnsprogramma’s.
- Vertrouwenspersonen: Bieden ondersteuning en bemiddelen in conflicten. Ze spelen een cruciale rol in het bieden van een luisterend oor en het doorverwijzen naar verdere hulp indien nodig. Vergeet daarom zeker niet de jaarlijkse verplichte bijscholing/supervisie voor vertrouwenspersoon.
- Leidinggevenden: Herkennen signalen van stress en andere psychosociale problemen bij werknemers. Ze bevorderen een open communicatiecultuur en kunnen trainingen volgen om bijv. op een laagdrempelige manier aan de slag te gaan met de kracht van positief denken.
- HR & Preventie: Ontwikkelen beleid en programma’s gericht op welzijn, zoals stressmanagementtrainingen en counselingdiensten. Ze kunnen ook risicoanalyses uitvoeren om potentiële problemen vroegtijdig te identificeren.
- Werkgever: Creëert een veilige en gezonde werkomgeving door beleid en maatregelen te implementeren om psychosociale risico’s te verminderen. Dit kan bijvoorbeeld door het aanbieden van ergonomische werkplekken en het stimuleren van een gezonde werk-privébalans.
- Preventieadviseurs Psychosociale Aspecten (PAPA): Voeren risicoanalyses uit en ontwikkelen strategieën om psychosociale risico’s te beheersen. Naast opleidingen en ondersteuning voor zowel werknemers als leidinggevenden biedt de PAPA ook een luisterend oor en voert hij interventies uit op vraag van de werknemer in nood.
Hoe?
En nu? We weten waarom psychosociaal welzijn van belang is en wie de mogelijke actoren zijn die een rol kunnen spelen. Wat moet je hier nu mee? Hoe kan je het psychosociaal welzijn van je organisatie/team in kaart brengen? Hoe kan je hier op inzetten?
Meten is weten, maar het is belangrijk om actie te ondernemen op basis van de resultaten van een psychosociale risicoanalyse. Het doel is niet alleen om aan de wetgeving te voldoen, maar om daadwerkelijk verbeteringen door te voeren. Als je signalen krijgt van medewerkers, hoef je niet altijd een formele risicoanalyse te doen; je kunt direct actie ondernemen. Bijvoorbeeld, als je merkt dat medewerkers langdurig afwezig zijn of dat baliemedewerkers te maken hebben met agressief gedrag, kun je deze situaties onderzoeken en aanpakken.
Wat ?
Aan de slag gaan met aandachtspunten en risico’s vraagt natuurlijk inzet, tijd en middelen. Enkele preventieve acties zijn:
- Gezonde Werkomgeving: Zorg voor een goede ergonomie op de werkplek en stimuleer gezonde gewoonten zoals regelmatige pauzes en beweging. Dit kan bijvoorbeeld door het aanbieden van ergonomische bureaustoelen en het organiseren van wandelvergaderingen.
- Open communicatie: Creëer een cultuur waarin medewerkers zich comfortabel voelen om over hun welzijn te praten. Regelmatige check-ins kunnen helpen om problemen vroegtijdig te signaleren en aan te pakken.
- Flexibiliteit: Bied flexibele werktijden of thuiswerkmogelijkheden aan om de werk-privébalans te verbeteren. Dit kan helpen om stress te verminderen en de tevredenheid van medewerkers te verhogen.
- Preventieve gezondheidsprogramma’s: Organiseer workshops over stressmanagement, gezonde voeding of lichaamsbeweging. Dit kan helpen om medewerkers te informeren en te ondersteunen bij het verbeteren van hun welzijn.
- Ondersteuning bij mentale gezondheid: Bied toegang tot counseling of andere mentale gezondheidsdiensten aan. Dit kan helpen om medewerkers te ondersteunen bij het omgaan met stress en andere psychosociale problemen.
Naast de preventieve acties is het beheer van langdurig absenteïsme ook cruciaal. Een goede re-integratiebeleid is belangrijk zowel voor de werknemer als voor de werkgever:
- Snellere terugkeer naar werk: Werknemers kunnen sneller en op een veilige manier terugkeren naar hun werk, wat hun herstel kan bevorderen
- Behoud van kennis en ervaring: Door werknemers te re-integreren, behoudt de organisatie waardevolle kennis en ervaring
- Verhoogde motivatie en betrokkenheid: Werknemers voelen zich gesteund en gewaardeerd, wat hun motivatie en betrokkenheid verhoogt
- Vermindering van kosten: Het verkort de duur van afwezigheid en vermindert de kosten die gepaard gaan met langdurige ziekte en vervanging
- Verbeterde werksfeer: Het bevordert een positieve werksfeer doordat collega's zien dat er zorg en aandacht is voor hun welzijn
Door deze stappen te volgen, kan je bijdragen aan een duurzame en gezonde werkomgeving waarin zowel je werknemers als je organisatie kunnen floreren.
Wat doet Securex voor jou?
Heb je inspiratie nodig over je eerstvolgende actie om het psychosociaal welzijn een boost te geven of om absenteïsme beter aan te pakken? Contacteer ons op health-safety@securex.be.
