Alles over de inflatie en indexering
Inflatie betekent dat de prijzen van goederen en diensten stijgen. Gevolg? Voor hetzelfde bedrag kan je minder kopen. Met andere woorden: je koopkracht vermindert.
De huidige hoge inflatie is vooral het gevolg van de gestegen energieprijzen. Deze prijsstijgingen worden op hun beurt onder meer veroorzaakt door het conflict tussen Rusland en Oekraïne.
Hogere energieprijzen betekent dat ook voeding en kleding duurder worden. En dus spreken we van een gestegen inflatie. Eind september 2022 is deze gestegen naar 11,27 procent. Het hoogste peil in bijna een halve eeuw.
Automatische loonindexering betekent dat de lonen stijgen wanneer het leven duurder wordt. België voerde dit systeem in om de koopkracht van de gezinnen te beschermen. Met andere woorden: wanneer de prijzen de hoogte ingaan, stijgt de inflatie en volgen de lonen.
Statbel publiceert iedere maand op de voorlaatste werkdag de nieuwe inflatiecijfers. Meer info vind je in het artikel van Stabel over de inflatiecijfers van september en het artikel van het Federaal Planbureau over de inflatievooruitzichten:
Dit hangt vooral af van de verdere evolutie van de energieprijzen en de prijzen van andere goederen en diensten.
De spilindex is een drempel die vooraf wordt vastgelegd. Deze index meet eigenlijk hoe duur het wordt voor gezinnen. Als de gemiddelde spilindex de vastgelegde drempel bereikt of overschrijdt, worden de sociale uitkeringen en lonen aangepast. Ook de flexilonen en het gewaarborgd minimum maandinkomen (GMMI) volgen de spilindex.
De gemiddelde spilindex wordt berekend op de laatste vier gezondheidsindexen vermenigvuldigd met 98%.
Neen, de indexformule verschilt van sector tot sector en ligt vast in cao’s. Deze indexformules zijn niet noodzakelijk dezelfde als de formule voor de spilindex. In de privésector zijn er doorgaans twee verschillende indexsystemen:
| Bedrag |
|
Voor- en nadelen | |
| Een vast indexsysteem | Het indexpercentage is vast |
PC 116 (chemie) |
Je weet steeds hoeveel de index bedraagt, maar niet wanneer hij toegekend wordt |
|
Een veranderlijk indexsysteem |
Het indexpercentage is veranderlijk | PC 200 (aanvullend PC voor bedienden) | Je weet steeds op welk tijdstip deze index verschuldigd is, maar niet hoeveel hij zal bedragen |
Niet alle lonen in de privésector worden op dus hetzelfde moment aangepast.
Hier vind je een lijst met indexeringen en loonaanpassingen per sector:
https://www.securex.be/nl/lex4you/werkgever/actuele-bedragen/sectorale-bedragen/indexlist-indexeringen-en-loonaanpassingen
Ontdek hier welke regels rond indexering PC 200 voorziet:
https://www.securex.be/nl/lex4you/werkgever/paritaire-comites/200-000/het-loon-bepalen/indexering
Ja, je bent verplicht om het indexsysteem dat van toepassing is in jouw sector toe te passen. De indexregels werden immers vastgelegd in een cao die algemeen verbindend werd verklaard bij koninklijk besluit. Daardoor wordt de cao verplicht voor alle werkgevers die behoren tot het paritair comité en die onder het toepassingsgebied van de cao vallen. Belangrijk: volg je de indexregels niet op, dan kan je zelfs een strafrechtelijke sanctie oplopen.
Neen, dat is niet toegestaan.
In deze crisistijden is de verleiding misschien groot om je medewerkers om een gunst te vragen. Namelijk of ze dit jaar voor een keer afzien van hun eindejaarspremie of dat de betaling wordt uitgesteld. Mogelijk of niet?
Onder bepaalde strikte voorwaarden kan het. Maar let wel op want hier zijn risico’s aan verbonden. Zo is het niet uitbetalen van de eindejaarspremie een afspraak tussen de werkgever en werknemer. De RSZ moet er geen rekening mee houden. Daardoor blijven de persoonlijke en patronale socialezekerheidsbijdragen altijd verschuldigd. Bovendien kunnen werknemers pas afstand doen van hun premie op het moment waarop ze er recht op hebben. Stel dus dat je je eindejaarspremie in december krijgt, kan je er ook pas in december afstand van nemen.
Neen, je kan het loon van je medewerkers niet éénzijdig verlagen. Het loon is immers een essentieel bestanddeel van de arbeidsovereenkomst. Het is de tegenprestatie voor de arbeid die je medewerker levert.
Wat is wel een optie? Je kan overwegen om met de vakbondsafvaardiging of je werknemers te onderhandelen over het loonpakket. Je moet bij die onderhandelingen wel steeds de minimumbarema’s respecteren. Bovendien moet je ook altijd de in jouw sector voorziene indexatie toepassen.
Neen, ook het vakantiegeld, de eindejaarspremie, de premies en aanvullende pensioenen worden berekend op het geïndexeerd brutoloon en zullen dus duurder uitvallen dan voordien. In sommige sectoren worden ook de toeslagen voor nacht- en ploegenarbeid mee geïndexeerd.
Wat je moet doen hangt af van 3 zaken:
- de datum van indiensttreding,
- of de nieuweling al dan niet verloond wordt volgens het sectorale baremaloon
- en of de lonen die hoger zijn dan het barema, geïndexeerd worden in de sector.
Hieronder verduidelijken we de verschillende scenario's:
- Stel dat de nieuweling een werkelijk loon heeft dat hoger ligt dan het baremaloon en de startdatum valt op 1 januari. Wanneer de sector niet enkel de baremalonen indexeert, maar ook de werkelijke lonen (hoger dan barema), dan heeft de nieuweling recht op indexering. De indexatie van de lonen gaat namelijk door op 1 januari.
- Stel dat deze nieuweling zijn arbeidsovereenkomst pas start na 1 januari (voorbeeld op maandag 2 januari 2023), dan heeft hij geen recht op indexatie. Na 1 januari is er geen verplichting om de werkelijke lonen nog te indexeren.
- Als de nieuweling aan het minimum baremaloon betaald wordt, moet je vanaf 1 januari wel de nieuwe barema’s volgen. In dit geval zal de nieuweling dus ook recht hebben op indexering van zijn loon, onafhankelijk van de startdatum van zijn arbeidsovereenkomst. Start de nieuweling met een minimum baremaloon na 1 januari, dan heeft deze ook recht op indexatie.
In heel wat sectoren wordt de index pas in januari toegekend. Sommige ondernemingen willen niet wachten en geven een deel van de index al vroeger. En dat kan perfect.
Maar kan je die vervroegde loonsverhoging laten meetellen als deel van een latere indexering?
Het Hof van Cassatie oordeelt als volgt. Wanneer de door een werkgever toegekende loonsverhoging los staat van de evolutie van het indexcijfer, dan mag de werkgever die verhoging niet zomaar in mindering brengen van de door de cao opgelegde indexatie van het effectieve loon. De werkgever kan wél zelf bepalen dat de loonsverhoging een aanpassing aan de levensduurte inhoudt. Je mag als werkgever dus vooroplopen op een toekomstige indexering.
Tip: Als werkgever moet je dit wel kunnen aantonen. Doe je communicatie dus schriftelijk, dan heb je altijd bewijs bij de hand.
Verloning is veel ruimer dan het brutoloon. Er zijn immers mogelijkheden om je loonkosten onder controle te houden of te optimaliseren. Bovendien vallen heel wat extralegale voordelen buiten de index. Let wel op, je kan niet zomaar loon inruilen voor andere voordelen.
Uw loonkosten verlagen? Ontdek de mogelijkheden van alternatief verlonen.