De sleutel tot een mensgerichte organisatiecultuur
“Ik ben een ceo, een chief entertainment officer. Ik vind het belangrijk dat mijn collega’s in een fijne, stimulerende omgeving kunnen werken...” Voor ondernemer Joep Kempen is het duidelijk: met zijn bedrijf Cyclis, dat fietsleasing verzorgt, wil hij voor een vrolijke noot zorgen, zowel bij zijn klanten als bij zijn 32 medewerkers. Niet voor niets luidt zijn bedrijfsmotto: pushing limits, creating joy.
Bewegen is gezond en van fietsen word je blij. Maar net zo goed hecht Joep belang aan een goede bedrijfscultuur. Dat doet hij door onder meer het goede voorbeeld te geven.
“Ik heb geen eigen bureau en ga op alle afdelingen tussen mijn medewerkers zitten. Ik doe de afwas en geef de planten water. Een aantal medewerkers is onlangs tijdens de middagpauze begonnen met een start-to-run. Dan loop ik gewoon mee. Als we na het werk gaan padellen, sta ik ook op het veld.”
Communicatie staat centraal voor Joep. Wie bij Cyclis aan de slag gaat, hoeft niet het juiste diploma te hebben, maar moet benaderbaar zijn en veel in interactie gaan met de collega’s. “Praten is de sleutel tot alles.” Medewerkers hebben veel vrijheid om zich persoonlijk te ontwikkelen. Wie een managerscursus of Franse taalles wil volgen, hoeft het maar te vragen. “Alleen op die manier zullen mensen blijven presteren.”
Het installeren van een bedrijfscultuur is niet te onderschatten, knikt Koen Dewettinck, professor management aan de Vlerick Business School. “Elke ondernemer zou zich moeten afvragen hoe je een omgeving creëert waarin elke medewerker het beste van zichzelf kan geven.”
“Dat kan formeel: via hr-processen en de keuzes in wie je aanneemt. Maar het kan ook op een informele manier: via de cultuur op het werk. Zeker voor kleine organisaties, zonder een hr-afdeling, is dat interessant.”
Hoe bepaal je je bedrijfscultuur?
Hoe weet je welke cultuur werkt voor jouw onderneming? “Elke kmo-eigenaar of zelfstandige zou die oefening moeten doen”, adviseert Dewettinck. “Ga voor jezelf na: wat zijn mijn waarden als ondernemer? Hoe wil ik omgaan met leveranciers? Welke medewerkers wil ik aantrekken, wie promoveer ik?”
“Of je nu websites maakt of hekwerk plaatst, iedereen is gebaat met een bedrijfscultuur. Je kan zeggen: wij bouwen de mooiste hekken van de streek en daar zijn we fier op. Je kan ook focussen op de competentie van je medewerkers of op de tevredenheid van je klanten”, legt Dewettinck uit. “Het belangrijkste is dat je doet wat je belooft. Als je zegt dat je klantgericht bent terwijl je het niet kan waarmaken, dan heb je een probleem.”
Waarom is een goede bedrijfscultuur zo cruciaal?
Een gezonde bedrijfscultuur is belangrijk omdat het leidt tot betere prestaties. Onderzoek wijst uit dat ondernemingen die werken met een purpose, een hoger doel, het beter doen. Het gaat in zulke gevallen niet over de missie van een onderneming of hoe ze de zaken aanpakt, maar dat ze heel goed weet wáárom ze doet wat ze doet. Wie daarin slaagt, creëert veel engagement in een bedrijf.
“In de succesvolste bedrijven is het niet de overtuiging van het topmanagement die de doorslag geeft, maar de mate waarin het hoger doel van het bedrijf doorsijpelt naar alle medewerkers van de organisatie”, zegt Dewettinck. “Het volstaat niet om een leuke quote aan te brengen in de inkomhal van je bedrijf of op je website. Een hoger doel moet ook beleefd worden op de werkvloer.”
Een hoger doel is geen hogere wiskunde. “Om je hoger doel te vinden, ga je best terug naar de basis. Denk eens terug aan de reden waarom je het bedrijf oprichtte”, zegt Arnoud Raskin, een sociale entrepreneur die met StreetwiZe leiderschapstrainingen geeft die gebaseerd zijn op de overlevingstechnieken van jonge straatverkopers.
“Als je in een familiebedrijf werkt, kan je terugvallen op de waarden van je vader of grootvader. Wat was de reden waarom hij het bedrijf oprichtte waarin jij nu werkt? Baseer je daarop om je activiteiten in een hoger doel te kaderen.”
Het valt Arnoud op bij elke training die hij geeft: vraag aan een ondernemer om zijn of haar ambitie op te schrijven en de machine stokt. “Waar ik niet naar vraag is wat de ondernemers willen waarmaken of waar ze met hun bedrijf willen eindigen. Wat ik wil weten, is welke erfenis ze willen achterlaten. Zoiets zou je op 5 minuten moeten kunnen neerschrijven, maar elke keer wordt er over die 5 minuten onderhandeld. Stel jezelf gewoon de vraag welke reis je met je medewerkers wilt maken.”,
De grootste lessen leerde Arnoud tijdens zijn studententijd, toen hij bij een bakker werkte. “Ik heb daar kansen gekregen en geleerd dat ik mensen een fijne zondag kan bezorgen door ze lekkere pistolets en koffiekoeken te verkopen. Dat klinkt banaal, maar zodra je dat beseft, sta je met meer plezier achter de toonbank.”
Hoe spreek je jongeren aan met je bedrijfscultuur?
Ondernemerswaarden zijn cruciaal, zeker voor jonge medewerkers, die meer bezig zijn met ecologie, evenwaardigheid en echtheid. Maar nogal wat bedrijfsleiders ervaren dat het niet gemakkelijk is om Generatie Z aan te spreken.
“Jongeren willen hun eigen werktempo bepalen en uitgedaagd worden op het werk”, zegt Joep Kempen. “Voor mij is dat een signaal om mijn organisatie te herbekijken en de digitalisering verder door te drijven. Of je nu thuis werkt of op kantoor: het belangrijkste is dat onze klanten op onze diensten kunnen rekenen. Ik word er zelf knettergek van als je bij een bedrijf niemand aan de lijn krijgt en je een keuzemenu van dertig stappen moet doorlopen. Onze klanten moeten binnen de halve minuut iemand van ons aan de lijn hebben, punt. Maar dat strookt niet altijd met de flexibele werkattitude van Generatie Z.”
Volgens Arnoud is besturen een zaak van een hele onderneming en niet alleen van een bedrijfsleider of manager. “Iedereen trekt leiderschap. Je ziet dat al bij Generatie Z: veel jongeren nemen tijdens een sollicitatiegesprek de leiding. Ze zijn zelfbewust, weten wat ze willen en waar ze voor staan.”
Hoe je medewerkers daarin kan meenemen? “Bouw als ondernemer aan je eigen verhaal, waarop je medewerkers kunnen inhaken”, adviseert Arnoud. “Pols waar zij van wakker liggen en waar ze warm van worden. Zoek uit waar hun sterktes liggen - misschien is dat niet het werk waarvoor ze zijn aangenomen - en hoe je samen het verschil kan maken.
Want daarin ligt het hogere doel van een onderneming: je toegevoegde waarde, de erfenis die je zal achterlaten als jij er niet meer bent. Ondernemingen die samen met hun medewerkers aan een verhaal schrijven, bouwen stabiele teams en creëren welbevinden. Het enige wat je daarvoor moet doen, is werken aan persoonlijke reflectie en zelfbewustzijn.”