Bevoegdheden in alle ondernemingen
Algemene bevoegdheden van de vakbondsafvaardiging
De vakbondsafvaardiging is onder meer bevoegd voor de volgende materies:
- De arbeidsverhoudingen
- De onderhandelingen met het oog op het sluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten (cao's) of akkoorden in de onderneming, maar zonder dat de collectieve arbeidsovereenkomsten of de akkoorden die op andere niveaus gesloten werden daardoor aangetast mogen worden
- De toepassing van de sociale wetgeving, de collectieve arbeidsovereenkomsten, het arbeidsreglement en de individuele arbeidsovereenkomsten in de onderneming
- De naleving van de algemene principes van de cao nr. 5.
Geschillen van collectieve aard
De vakbondsafvaardiging heeft het recht om gehoord te worden door het ondernemingshoofd of door zijn vertegenwoordiger naar aanleiding van elk geschil of elke betwisting van collectieve aard die zich in de onderneming voordoet of dreigt voor te doen.
Individuele klachten
Voor het indienen van een individuele klacht moet de betrokken werknemer de gebruikelijke hiërarchische weg volgen en kan hij zich laten bijstaan door zijn vakbondsafgevaardigde indien hij daarom verzoekt.
De vakbondsafvaardiging heeft het recht om gehoord te worden naar aanleiding van elk individueel geschil of elke betwisting die niet via deze weg opgelost kon worden.
Informatie over wijzigingen van de arbeids- en loonvoorwaarden
Om eventuele geschillen of betwistingen te voorkomen, moet de vakbondsafvaardiging van het personeel vooraf door de werkgever ingelicht worden over de veranderingen die de contractuele of gebruikelijke arbeids- en loonvoorwaarden kunnen wijzigen, met uitzondering van de inlichtingen van individuele aard.
Mededelingen aan het personeel
De vakbondsafvaardiging mag mondeling of schriftelijk alle mededelingen doen die nuttig zijn voor het personeel voor zover zij van professionele of syndicale aard zijn en de organisatie van het werk niet verstoren.
De syndicale afvaardiging mag met het akkoord van de werkgever voorlichtingsvergaderingen organiseren tijdens de werkuren en op de arbeidsplaats. Het gaat niet noodzakelijk om de arbeidsplaats in de onderneming (in geval van uitzendkrachten, taxichauffeurs, werknemers in de bouw). De werkgever mag de vergadering enkel weigeren mits een geldige reden en zeker niet wanneer het om de onderhandeling of het sluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten op ondernemingsniveau gaat.
Het zijn de paritaire comités die de toepassingsregels moeten vastleggen.
Rol bij afwezigheid van een ondernemingsraad
Bij afwezigheid van een ondernemingsraad mag de vakbondsafvaardiging de taken, rechten en opdrachten op zich nemen die artikelen 4, 5, 6, 7 en 11 van de cao nr. 9 normaalgezien toevertrouwen aan deze raad. Het gaat ondermeer om het recht op informatie over de algemene vooruitzichten van de onderneming en de gevolgen hiervan voor de tewerkstelling. Voor meer info hierover kunt u uw Securex Legal Advisor contacteren.
Daarenboven wordt door specifieke wetgeving ook nog voorzien dat de vakbondsafvaardiging volgende taken op zich neemt, wanneer er geen ondernemingsraad is:
- Ontvangen van globale informatie over het aantal uitzendkrachten en hun prestaties, en dit elke 6 maanden en van specifieke informatie over de opeenvolgende dagcontracten;
- Ontvangen van het analyseverslag over de bezoldigingsstructuur van de mannelijke en vrouwelijke werknemers, zoals voorzien door de wet van van 22 april 2012 ter bestrijding van de loonkloof (en nagaan of er actieplan opgesteld dient te worden).
Rol bij afwezigheid van een CPBW
In de ondernemingen die geen Comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW) opgericht hebben, worden de taken van het CPBW in de regel overgenomen door de vakbondsafvaardiging (artikel 52 van de Wet Welzijn Werknemers).
Dat is echter niet het geval voor de economische en financiële informatie die aan het comité overgemaakt moet worden in de ondernemingen waar tussen de 50 en 99 werknemers tewerkgesteld worden.
Bevoegdheden vastgelegd op sectoraal niveau of in de bijzondere wetgevingen
De bevoegdheden van de vakbondsafvaardiging zijn meer gedetailleerd gedefinieerd op het sectorale niveau.
Sommige reglementeringen voorzien in specifieke bevoegdheden, meer bepaald de naleving van bijzondere procedures door de werkgever wanneer hij een beroep wenst te doen op uitzendkrachten of wanneer hij overuren wil laten presteren.
Bevoegdheden in ondernemingen met minder dan 50 werknemers
Onderstaande regels gelden enkel in ondernemingen met minder dan 50 werknemers waar een syndicale afvaardiging kan worden ingesteld op basis van een sectoraal akkoord (art. 19bis cao nr. 9). Dit houdt in dat de ondernemingen die ressorteren onder een sector waar niets over de oprichting van een syndicale afvaardiging bepaald is of waarin er slechts een syndicale afvaardiging moet ingesteld worden vanaf 50 werknemers, vrijgesteld zijn van deze informatieplicht.
Inlichtingen uit de bij de Nationale Bank neergelegde jaarrekening
De werkgever moet de volgende inlichtingen aan de syndicale afvaardiging bezorgen:
- De omzet
- De bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen
- Het gemiddeld personeelsbestand berekend in voltijdse equivalenten
- Staat van de immateriële vaste activa: de aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa
- Staat van de materiële vaste activa: de aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa
- Staat van de financiële vaste activa: de aanschaffingen
- De winst (het verlies) van het boekjaar voor belasting
- De winst (het verlies) van het boekjaar.
Modaliteiten
De werkgever moet de syndicale afvaardiging deze informatie schriftelijk bezorgen binnen de 6 maanden die volgen op het afsluiten van het boekjaar.
Nadat de afgevaardigden deze informatie ontvangen hebben en de nodige tijd gekregen hebben om deze te bestuderen, wordt in onderling akkoord met de werkgever een vergadering belegd, waarin de werkgever mondeling aanvullingen geeft, de vergelijking maakt met het vorige jaar en de gebeurlijke wijzigingen uitlegt.