De werknemersorganisaties hebben het recht om kandidaat-vakbondsafgevaardigden voor te dragen in de ondernemingen die behoren tot bedrijfstakken die ressorteren onder een paritair comité waarin zij vertegenwoordigd zijn. Er gelden specifieke regels voor de ondertekenende werknemersorganisaties die niet vertegenwoordigd zijn in het paritair comité, maar wel representatief zijn in een onderneming.
Die afgevaardigden worden ofwel aangeduid door de vakbondsorganisaties die in het paritair comité vertegenwoordigd zijn, ofwel verkozen.
Bepaalde sectoren nemen in hun collectieve arbeidsovereenkomst betreffende het statuut van de syndicale afvaardiging de mogelijkheid op dat de werkgever zich kan verzetten uit hoofde van ernstige redenen (meestal verbonden aan het gezag of de bekwaamheid van de voorgestelde afgevaardigde), tegen de aanduiding (of het behoud) van de voorgestelde afgevaardigde.
In dat geval zal voorzien zijn dat de werkgever aan de betrokken representatieve werknemersorganisatie de reden laat kennen van zijn verzet, en dit binnen een bepaalde termijn die volgt op de mededeling van de voorstelling van de syndicaal afgevaardigde.
Dezelfde collectieve arbeidsovereenkomst voorziet dan ook een procedure ingeval van betwisting.
Als het mandaat van een vakbondsafgevaardigde eindigt tijdens de uitoefening ervan, heeft de werknemersorganisatie waartoe deze afgevaardigde behoort, bij ontstentenis van een plaatsvervangende afgevaardigde, het recht de persoon aan te duiden die het mandaat zal voleindigen of hem voor de verkiezingen voor te dragen. Het maakt hierbij niet uit wat de reden voor de beëindiging van het mandaat was.
Het komt aan de sector toe om de volgende zaken vast te leggen:
- De benoemingswijze van de vakbondsafgevaardigden (aanduiding of verkiezing);
- Indien er verkiezingen gehouden worden, de verkiezingsmodaliteiten en verkiesbaarheidsvoorwaarden, de stemprocedure alsook de regels voor de toewijzing van de mandaten;
- Of het aangewezen is om in een gepaste vertegenwoordiging van de diverse categorieën van het personeel in de vakbondsafvaardiging te voorzien;
- Of het aangewezen is om te voorzien in een coördinatie tussen de vakbondsafvaardigingen voor kwesties van gemeenschappelijk belang in de ondernemingen met meerdere exploitatiezetels;
- De duur van het mandaat van de vakbondsafvaardiging die evenwel niet meer dan 4 jaar mag bedragen. De mandaten zijn hernieuwbaar.
- De voorwaarden waarin een einde aan het mandaat van de afgevaardigden kan worden gemaakt (in elk geval wanneer de werknemersorganisatie die de kandidatuur van de afgevaardigde heeft voorgedragen daarom verzoekt).