Principe: verbod
In de arbeidsovereenkomstenwet wordt het principe van het verbod van opeenvolgende AOBT’s bepaald. Op die manier wil de wetgever verhinderen dat de werkgever, door het sluiten van een reeks AOBT’s tot op het ogenblik waarop hij de werknemer niet langer nodig heeft, aan de verplichting om bij de verbreking van de overeenkomst in een vooropzeg of een compenserende opzegvergoeding te voorzien, zou ontsnappen.
Uitzondering 1: wettige redenen
Wat zijn wettige redenen?
Artikel 10 van de wet van 3 juli 1978 laat de partijen toe opeenvolgende AOBT’s te sluiten wanneer de werkgever kan bewijzen dat dit gebeurt wegens een feit dat aan de werknemer toe te schrijven is, wegens de aard van het werk of wegens een andere aan de onderneming inherente wettelijke reden. Bijvoorbeeld, zoals vermeld in de memorie van toelichting bij de wet, het belang van de werknemer, de economisch ongunstige omstandigheden waarin de onderneming zich bevindt, het gebruik in de sector (textielindustrie of schouwspelondernemingen), seizoensarbeid. Of nog, de vervanging van een zieke werknemer of van meerdere opeenvolgende afwezigheden van verschillende arbeidsongeschikte werknemers.
De werkgever zal wel moeten kunnen aantonen dat het sluiten van zulke opeenvolgende contracten noodzakelijk is en dat hij niet de wil heeft te ontsnappen aan de regels die van toepassing zijn op de arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd.
Beoordeling door de rechter
De wettige redenen die een opeenvolging van overeenkomsten van bepaalde duur kunnen rechtvaardigen, zijn heel verscheiden. Daarom wordt geregeld een beroep gedaan op de rechtbanken om over de toepassing van deze uitzondering te oordelen.
Een reden die werkgevers vaak inroepen om de opeenvolging van arbeidsovereenkomsten van bepaalde duur te rechtvaardigen, is de onzekerheid over het al dan niet verlengen van hun subsidies/financiering door de bevoegde overheid. Deze reden werd door de rechtspraak vaak als wettig bestempeld [1], omdat de tewerkstelling van de werknemer afhangt van gegevens die de werkgever niet onder controle heeft.
Om te vermijden dat dit argument lukraak wordt gebruikt, heeft het Arbeidshof van Brussel echter gepoogd om de rechtspraak opnieuw duidelijk af te lijnen.
11 arbeidsovereenkomsten van bepaalde duur, is dat wettig?
Het Arbeidshof van Brussel diende zich uit te spreken over de vraag of het sluiten van 11 opeenvolgende arbeidsovereenkomsten van bepaalde duur over een periode van 11 jaar kon worden gerechtvaardigd door de onzekere aard van de subsidies die jaarlijks aan de werkgever worden toegekend [2].
Het Hof bracht de toepasselijke regels in herinnering: de hierboven vermelde artikelen van de wet, alsook een Europese richtlijn inzake arbeidsovereenkomsten van bepaalde duur [3]. Het Hof wees erop dat de uitzonderingen op het principieel verbod om opeenvolgende arbeidsovereenkomsten van bepaalde duur te sluiten restrictief moeten worden geïnterpreteerd.
In casu vond het Hof dat er niet voldoende objectieve redenen (die verband houden met de aard van het werk of inherent zijn aan de onderneming) waren om de werkgever toe te staan opeenvolgende arbeidsovereenkomsten van bepaalde duur te sluiten met zijn werkneemster. Het Hof was van mening dat de onzekerheid over de hernieuwing van dienstenovereenkomsten tot de risico’s behoort die eigen zijn aan de activiteit van de werkgever en dat de werkneemster niet het risico mocht dragen dat inherent is aan de onderneming. De omstandigheid dat de werkgever slechts één klant zou hebben, verandert daar niets aan.
Bijgevolg werd de arbeidsovereenkomst van de werkneemster geherkwalificeerd in een overeenkomst van onbepaalde duur en werd de werkgever veroordeeld tot het betalen van een opzegvergoeding.
Uitzondering 2: opeenvolgende AOBT’s
Artikel 10 bis van de wet van 3 juli 1978 wijkt op 2 manieren af van het verbod om opeenvolgende AOBT’s te sluiten:
-
Zonder toelating te moeten vragen, kunnen partijen maximum 4 opeenvolgende AOBT’s sluiten, waarvan de duur telkens niet minder dan 3 maanden bedraagt en waarvan de totale maximumduur de 2 jaar niet mag overschrijden.
-
Met toestemming vanwege het Toezicht op de sociale wetten kan de werkgever maximum 6 opeenvolgende AOBT’s sluiten, waarvan de duur telkens ten minste 6 maanden bedraagt en waarvan de totale maximumduur de 3 jaar niet mag overschrijden [4]. U vindt een model voor de aanvraag van toestemming in de downloadsectie van deze pagina.
Overzichtstabel
|
Principe |
Verbod |
|
|
Uitzonderingen |
Feit toe te schrijven aan de werknemer, aan de aard van het werk of aan wettige redenen inherent aan het bedrijf |
|
|
Met toestemming van het Toezicht op de sociale wetten |
Minimumduur van 6 maand per overeenkomst
Maximum 6 overeenkomsten Totale maximumduur van 3 jaar |
|
|
Zonder voorafgaande toelating |
Minimumduur van 3 maand per overeenkomst Maximum 4 overeenkomsten Totale maximumduur van 2 jaar |
|
Opeenvolging van AOBT en/of arbeidsovereenkomst voor duidelijk omschreven werk en een vervangingsovereenkomst
Sommige werkgevers omzeilden het verbod op opeenvolgende AOBT door ze af te wisselen met een vervangingsovereenkomst. Deze opeenvolging was inderdaad niet expliciet verboden door de wet.
De wetgever heeft echter ingegrepen en deze opeenvolging beperkt tot twee jaar.
[1] Arbh. Luik, 20 november 2000, Arbh. Luik (Namen), 14 oktober 2004, Arbh. Luik (Luik),25 maart 2011.
[2] Arbh. Brussel, 3 april 2008. In casu ging het om een vzw die opdrachten uitvoerde voor de Europese Commissie (zie ook Arbh. Brussel, 26 mei 2009).
[3] Het gaat om Richtlijn 1999/70/EG.
[4] De werkgever duidt in de aanvraag aan de inspectie de redenen aan die het sluiten van opeenvolgende AOBT’s rechtvaardigt. Voor een type-formulier, klik hier.