Als het om feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag gaat, zal een werknemer die geen beroep heeft gedaan op die interne procedures alleen in welbepaalde gevallen beschermd zijn tegen ontslag.
Deze procedures mogen ons overigens niet doen vergeten dat de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn, de leden van het CPBW (uitsluitend voor wat de collectieve risico's betreft) en van de vakbondsafvaardiging bij problemen de eerste gesprekspartners blijven.
Klacht bij het Toezicht op het Welzijn op het werk
De werknemer kan zich ook richten tot de dienst Toezicht op het welzijn op het werk. Die dienst zal nagaan of de werkgever zijn verplichtingen inzake de preventie van psychosociale risico's heeft nageleefd en dus de nodige maatregelen heeft getroffen om deze feiten te voorkomen. De dienst onderzoekt ook of de interne procedures werden nageleefd.
Feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag kunnen aanleiding geven tot een strafvordering. Ze worden immers door artikel 442bis van het Strafwetboek beschouwd als een wanbedrijf.
Wanneer klacht wordt ingediend bij de politie kan de zaak ook in die zin evolueren.
Als het Toezicht op het welzijn op het werk vaststelt dat de werkgever niet de nodige maatregelen heeft genomen of de interne procedures niet toepast, kan deze dienst sancties opleggen aan de werkgever.
Het Toezicht op het welzijn op het werk neemt echter geen beslissing in individuele conflicten. Een werknemer die een oplossing wenst in een dergelijk conflict, moet zich dus richten tot de preventieadviseur of tot de vertrouwenspersoon of eventueel tot de rechtbank, indien de werkgever heeft nagelaten om een interne procedure uit te werken.
Als de interventie van het Toezicht op het welzijn op het werk niets verandert aan de situatie zal die dienst een proces-verbaal opstellen en opsturen naar de arbeidsauditeur, die op zijn beurt zal proberen een oplossing te vinden. Als die poging eveneens mislukt, kan de zaak voor de arbeidsrechtbank gebracht worden en kan een strafvordering worden ingesteld.
In dat geval kunnen de dader van de feiten en, in bepaalde gevallen, de werkgever voor de correctionele rechtbank worden gedaagd en strafsancties oplopen.
Procedure voor de arbeidsrechtbank
Ten gronde
De werknemer kan ook rechtstreeks een vordering instellen voor de arbeidsrechtbank om zijn bescherming tegen de psychosociale risico's op het werk te eisen en eventueel een vergoeding te verkrijgen.
De vakbondsorganisaties, de representatieve werknemersorganisaties, bepaalde vzw's, het Centrum voor racismebestrijding en het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen kunnen ook een rechtszaak aanspannen om de werknemer te verdedigen, maar alleen als de werknemer hiermee akkoord gaat.
Opgelet! Als de rechtbank vaststelt dat er een interne procedure bestaat in de onderneming, kan hij de werknemer verplichten om eerst die interne procedure te volgen. In afwachting daarvan zal de zaak worden geschorst tot de interne procedure werd afgesloten.
Een werknemer die overweegt een rechtsvordering in te stellen, licht zijn werkgever hierover in. De werkgever overhandigt de werknemer vervolgens een kopie van het advies van de preventieadviseur, zodat de rechtbank over de nodige informatie beschikt.
Als er sprake is van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk gelden de volgende bijzonderheden:
- Wanneer de werknemer feiten inroept op basis waarvan het bestaan van feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk kan worden vermoed, valt de bewijslast dat die feiten zich niet hebben voorgedaan ten laste van de verweerder. Deze bepaling is niet van toepassing op de strafrechtspleging en doet geen afbreuk aan andere gunstigere wetsbepalingen inzake bewijslast.;
- De werknemer kan bij de arbeidsrechtbank ook schadevergoeding eisen ten laste van de dader van de feiten, en dit tot herstel van de materiële en morele schade wegens geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. Er is zelfs een forfaitaire vergoeding mogelijk.
In kortgeding als er sprake is van geweld of pesterijen op het werk
De werknemer (of de hierboven vermelde organisaties) kunnen zich tot de voorzitter van de arbeidsrechtbank richten en hem vragen om:
- (al dan niet voorlopige) maatregelen op te leggen aan de werkgever. De arbeidsrechtbank kan die maatregelen ook treffen als de feiten al het voorwerp uitmaken van een gerechtelijke procedure. Die maatregelen moeten het mogelijk maken dat de bestaande preventiemaatregelen daadwerkelijk worden toegepast of dat een einde wordt gemaakt aan de feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag. Voorbeeld van een maatregel: één van de bij het conflict betrokken werknemers verwijderen uit de kantoren;
- Aan de dader de staking bevelen van de feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag en dit zelfs als een strafrechtelijke procedure aan de gang is. In dat geval wordt dus uitspraak gedaan over de burgerlijke vordering niettegenstaande vervolging wegens dezelfde feiten voor enig strafgerecht.
Deze vordering wordt ingeleid bij verzoekschrift op tegenspraak en behandeld zoals in kort geding.